91Èȱ¬

'Mae'n drist meddwl nad oes plant ar ôl yn y pentref i gynnal ysgol,' Meddai Edgar Parry Williams, 75, fu'n ddisgybl ei hun yn yr ysgol ac sydd wedi gwasanaethu fel un o 'r Llywodraethwyr ers 53 o flynyddoedd.

'Fydd hi ddim yr un fath yma heb sŵn yr hen blantos ar hyd y lle,' ychwanegodd.

Wrth i'r Wylan fynd i'r wasg mae trefniadau'n cael eu cwblhau ar gyfer cyfarfod cyhoeddus yn y pentref i weld pa ddyfodol sydd i adeilad yr ysgol erbyn hyn.

'Mae'n bwysig ei gadw gan iddo fod yn ganolbwynt cymdeithasol i'r pentref fin nos yn ogystal a bod yn ysgol yn ystod y dydd,' meddai un arall dderbyniodd ei addysg yn Ysgol Croesor, Tudur Owen, sy'n 77 mlwydd oed.

'Yno hefyd y cynhaliwyd dosbarthiadau nos a chymdeithas fach hynod boblogaidd Croesor am ddegawdau gyda'r ysgol o dan ei sang bob tro,' ychwanegodd.

Ers ei sefydlu yn 1873 bu dros 100 o blant yn mynychu Ysgol Croesor ar un adeg.

Yn ystod y cyfnod hwnnw cafwyd 14 o brifathrawon gwahanol gan gynnwys y naturiaethwyr byd enwog, S J Owen, ac Ifor Owen, Llanuwchllyn, fu'n ysbrydoliaeth a chonglfaen y comic Cymraeg Hwyl. Bu Gwyneth Morgan, sy'n dal i fyw yn y pentref, wrth y gwaith am 35 o flynyddoedd.

'Bu llawer i lanw a thrai,' ychwanegodd Edgar Parry Williams.

'Ond llwyddwyd cadw cnewyllyn o blant yn yr ysgol ar hyd y blynyddoedd tan rŵan.'

Bu sawl bygythiad i'r ysgol hefyd dros y blynyddoedd ac mae Tudur Owen, sy'n fab i'r enwog Bob Owen Croesor, yn cofio sawl ymgyrch i'w hamddiffyn.

'Roedd fy nhad yn bygwth saethu'r sawl ddeuai i gau'r ysgol,' meddai'n gellweirus. 'Ond y gelyn mwyaf yn y diwedd oedd nifer y plant yn mynd i lawr i ddim.

Mae Edgar Parry Williams yn talu teymged i gynghorwyr a'r gwleidyddion gefnogodd yr ysgol dros y blynyddoedd.

'Roedd yna rai am ei chau cyn ei sefydlu hi bron, ond dal ei thir wnaeth Ysgol Croesor,' meddai.

.'Roedd hi'n ddu arnom ni ryw chwarter canrif yn ôl, ond diolch i ddycnwch a dyfalbarhad cynghorwyr a gwleidyddion achubwyd y dydd pryd hynny.'

Mae Cyngor Gwynedd wedi dechrau cyfnod o ymgynghori statudol gyda'r golwg ar gau Ysgol Croesor yn derfynol yn yr haf.

'Mae'n rhywbeth creulon i'w ddweud ond y gwir amdani yw mai pentref o hen bobl yw Croesor,' ychwanegodd Edgar Parry Williams.

'O ganlyniad tydan ni ddim yn gwneud lle i deuluoedd iau fyw yma - teuluoedd a phlant sydd mor allweddol i gadw drws pob ysgol yn agored.'