91Èȱ¬

Agorwyd cronfa'r gloch yn 2003. Yn y pedair blynedd tyfodd y gronfa a mae'n werth dros un mil ar bymtheg. Codwyd yr arian trwy ymdrechion grŵp archaeolegol Talwm - Mike a'i 'garden party' blynyddol; Dave yn gwerthu llyfrau ail law yn Stone Science a Marianne yn trefnu raffiau.

Amcangyfrif cyntaf (2001) o gost atgyweirio'r gloch oedd £2000 ond roedd yn amlwg fod angen cryfhau'r tŵr a chan nad oedd argoel y byddai hynny'n digwydd yn fuan penderfynwyd cael pris ar drwsio'r gloch yn unig a'i dychwelyd i'r plwyf nes y caed cyfle i'w gosod yn ei gwir le.

Ond cododd problemau. O geisio dod o hyd i enwau'r rhai a luniodd y gloch - doedd y cwmni ddim yn bod mwyach. Doedd y gloch ddim yn Derby. Wrth i'r cwmni gwreiddiol Eayre and Smith uno a chwmni Taylors yn Loughborough fe symudwyd y gloch o Derby i Loughborough.

Collwyd hi dros dro yn y symud ond daeth i'r fei. Wedi cael amcan gost newydd a hwnnw'n ffitio'r boced penderfynwyd adnewyddu'r gloch a' i chael yn ôl yn saff i'r plwyf.

Y dyddiad ar y gloch yw 1616. Roedd ôl difrod i rannau ohoni ac nid oedd ei 'thafod' ar gael. Mae arni hefyd lythrennau wedi eu torri. R.O. - gwneuthurwr y gloch yn wreiddiol - posib Robert Orvell o Wigan.

Cafodd y gloch ei hail hongian nifer o weithiau ac mae dyddiadau a llythrennau wedi eu torri i gofio'r achlysur e.e. RE Vicar 1862 ac ER 1918. Mae'n debyg mai fandaleiddio fyddai'r gair am hyn rŵan!

Mae angen adnewyddu amryw rannau o'r ffrâm sy'n dal y gloch yn ei lle gyda defnyddiau na fyddant yn rhydu ac yn malurio. Felly os bydd gobaith am gryfhau ac adnewyddu'r tŵr bydd y gloch i'w chlywed am ganrif arall.

Aralleiriad o ddisgrifiad Graham D. Loveluck