91Èȱ¬

Gyda chymaint o gyfeiriadaeth at fedd yn ein traddodiad barddol, ystyriwyd medd fel diod cynhenid Gymreig pwysig, ond yn ôl y llyfr newydd Dysgl Bren a Dysgl Arian gan R. Elwyn Hughes, ymddengys mai prin iawn oedd yr yfed ar fedd gan drwch poblogaeth Cymru ar hyd y canrifoedd.

Yn ôl yr awdur "Dim ond gan yr Uchelwyr yn y llysoedd yr oedd medd a mêl mewn bri -mae'n anodd credu fod medd erioed wedi bod yn ddiod cyffredin ymhlith y werin Gymreig". Ond datgelir fod meddyglyn, sef medd gyda pherlysiau, yn ddiod a yfid yn aml am resymau meddyginiaethol yng Nghymru.

Esbonnir hefyd yn y llyfr bwysigrwydd bragod, sef cwrw wedi ei felysu gyda mêl, a diod griafol i hanes maeth y Cymry. "O bosib mae diod griafol, a ddisgrifiwyd, oedd y ddiod fwyaf Cymreig a mwyaf diddorol yn ein hanes," yn ôl yr awdur.

Ceir penodau hefyd ar fwydydd neilltuol Cymreig, cynhaliaeth o fyd natur, arferion bwyta ac yfed y Cymry, yn ogystal â hanes y Sgyrfi yng Nghymru, clefyd a gododd ei ben yn aml oherwydd undonedd y deiet Cymreig a diffyg fitamin C. Ac yn ôl Elwyn Hughes "oni bai am ddyfodiad tatws rhwng 1750 - 1900 mae'n bur amheus pa nifer ohonom fyddai ar ôl i drafod y materion hyn!"

Addysgwyd R. Elwyn Hughes ym Maesyfed ac yna yng Nghaergrawnt lle bu'n Ysgolor yn y gwyddorau naturiol. Daliodd swyddi Biocemeg ym Mhrifysgol Caergrawnt a Phrifysgol Cymru. Mae'n awdur nifer helaeth o gyhoeddiadau ar hanes maetheg a gwyddoniaeth, ac mae bellach yn byw ym Mhentyrch.

Dysgl Bren a Dysgl Arian: Nodiadau ar Hanes a Bywyd yng Nghymru gan R. Elwyn Hughes. Cyhoeddiad Y Lolfa. £14.95