91Èȱ¬

Mae'r goeden fêl yn baradwys i'r pili pala ac nid rhyfedd iddi gael ei galw ar lafar yn 'butterfly bush'. Dygwyd y goeden fêl o Tsieina ar ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg i'w gosod yng ngerddi mawrion y byddigion ond heddiw mae'r goeden yn hapus yn tyfu yng ngerddi'r bodion neu ar ddarn o dir diffaith.

Er mai siap digon blêr sydd i'r goeden, mae'n cynhyrchu toreth o flodau porffor neu wyn sydd yn denu pili pala a thrychfilod eraill. Er mwyn creu llwyn eithaf taclus sydd yn llawn blodau fe fyddaf yn tocio'r llwyn yn ystod mis Tachwedd i tua troedfedd o uchder o'r llawr, wrth wneud hyn fe fyddwch yn cadw siap y llwyn ac yn sicrhau parhad y blodau.

Er mwyn sicrhau parhad y blodau yn ystod y tymor dylid torri'r blodau marw er mwyn annog blodau eraill i dyfu. Yn ystod mis Medi cofnodais saith o wahanol rywogaethau yn gloddesta ar y paill ar y goeden fêl. Mae'n syndod pa mor gywrain yw'r patrymau a'r lliwiau sydd ar adenydd y pili pala pob un gyda'u patrymau a'u Iliwiau nodweddiadol.

Rhaid i mi gyfaddef nad oeddwn yn hollol sicr o'r holl rywogaethau ond wedi pedair wythnos o wylio ac edrych mewn llawlyfr 'roeddwn yn eithaf hyderus yn eu hadnabod.

Dyma'r saith rhywogaeth a ddaeth i'r ardd yn ystod yr wythnosa diwethaf :- Y Peunog (Peacock), Y Fantell Goch (Red Admiral) Gloyn Mawr Gwyn (Large White), Gltiyn Bach Gwyn (Small White), lâr Fach Dramor (Painted Lady), Gloyn Trilliw Bach (Small Tortoiseshell) Brith y Coed (Speckled Wood).

Tybed am ba hyd y bydd y pili pala yn aros o gwmpas yr ardd? Os cawn 'haf bach Mihangel' fe fydd siawns i'r creaduriaid aros hyd at fis Hydref. Mae'n debyg mai'r tywydd twym sydd yn bennaf gyfrifol am y cynnydd yn niferoedd y pili pala gyda'r hinsawdd yn ffafriol o'r gwanwyn a thrwy gydol yr haf. Fel arfer mae'r pili pala megis y fantell goch a'r iâr fach dramor yn treulio'r gaeaf ar arfordir yr Affrig neu Fôr y Canoldir and mae rhai arbenigwyr yn y maes yn credu y bydd rhai o'r rhywogaethau yma yn aros ym Mhrydain dros y gaeaf os bydd yr hinsawdd yn parhau'n ffafriol.

Canlyniad hyn with gwrs yw y bydd niferoedd y pili pala yn uwch y flwyddyn nesaf,. Mae rhywogaethau megis y paun a'r gibyn trilliw bach yn gaeaf gysgu yn y wlad yma. Y llefydd mwyaf delfrydol iddynt yw sied yn yr ardd neu ystafell mewn ty nad yw'n cael ei defnyddio.

Dywed yr arbenigwyr ei bod yn bwysig i bobl beidio ag amharu yn ormodol ar y pili pala er mwyn sicrhau eu bod yn cael llonydd i aeaf-gysgu.

Mae'n ymddangos bod y cynnydd yn niferoedd y pili pala wedi dal dychymyg y cyhoedd. Yn ddiweddar ceisiais brynu Ilyfr a oedd yn rhoi cyngor ar fathau o blanhigion i'w tyfu yn yr ardd er mwyn denu pili pala. Wedi aros am wythnos daeth y neges gan y cyhoeddwyr yn datgan "Sold out due to popular demand". Mae'n ymddangos bod hyd yn oed y pili pala yn "cwl" y dyddiau yma. Yn absenoldeb y llyfr fe af ati ym mis Tachwedd i docio'r goeden fêl gan obeithio creu cynefin i sicrhau y bydd y flwyddyn nesaf yr un mor Ilwyddiannus i'r pili pala.

Dewi Lewis