91�ȱ�

Mae alltudio, neu drawsgludo, yn golygu anfon rhywun o’r wlad a dechreuwyd alltudio fel math o gosb yn ystod y 18fed ganrif.

Roedd trawsgludo yn ddewis arall i’r gosb eithaf. Yn ystod cyfnod y Cod Gwaedlyd, roedd barnwyr eisiau cosb llai llym na’r gosb eithaf. Ystyriwyd bod alltudio yn gosb dda oherwydd bod y troseddwr yn cael ei anfon o’r wlad, a felly fyddai methu cyflawni mwy o droseddau.

Roedd alltudiaeth yn rhatach na charcharu, a bu hynny’n gymorth hefyd i Brydain ennill rheolaeth o Awstralia, i drin y tir ac i’w gwladychu. Cyn i Gapten Cook ddarganfod Awstralia yn 1770, roedd carchardai a llongau carchar yn orlawn iawn. Rhwng 1787 ac 1867, cafodd 160,000 o droseddwyr eu trawsgludo i Awstralia.

Nid oedd alltudio yn gosb garedig oherwydd roedden nhw’n ddedfrydau o saith neu 14 blynedd, neu am oes. Roedd yr amodau ar y daith ac ar ôl cyrraedd yn llym. Roedd yr awdurdodau’n dal i obeithio y byddai alltudio’n atal pobl rhag troseddu, ond hefyd byddai cyfle iddynt gael eu diwygio gan y gwaith caled. Mae hyn yn dangos newid mawr yn yr agweddau o gymharu â dienyddio.

Daeth trawsgludo i ben fel math o gosb yn 1868. Roedd agweddau yn newid yn gynyddol ac ystyriwyd y dylai cosb ddiwygio ac ailgymhwyso troseddwr yn hytrach na’u halltudio. Ystyriwyd bod anfon troseddwyr i Awstralia yn annheg oherwydd bod nifer cynyddol o bobl o Brydain yn talu i ymfudo yno i ddechrau bywyd newydd. Roedd y setlwyr rhydd yn Awstralia yn gynyddol anniddig bod miloedd o droseddwyr yn cael eu hanfon atyn nhw.