Yr Ardrefniant Crefyddol

Bwriad yr Ardrefniant Crefyddol oedd lleihau’r tensiynau a grëwyd gan rwygiadau crefyddol y 25 mlynedd flaenorol. Ceisiodd gymryd elfennau Protestannaidd a Chatholig, ond gan fod cynifer o Brotestaniaid wedi dod yn Aelodau Seneddol, efallai bod yr Ardrefniant yn fwy Protestannaidd nag y dymunai.

Roedd Ardrefniant Crefyddol Elisabeth yn cael ei gynnwys mewn dwy ddeddf – y Ddeddf Oruchfiaeth a’r Ddeddf Unffurfiaeth.

Delwedd o’r Ddeddf Oruchafiaeth, ar y chwaith, a’r Ddeddf Unffurfiaeth, ar y dde.

Deddf Oruchfiaeth 1559

Roedd yn ofynnol i offeiriaid a swyddogion y llywodraeth gymryd Llw Goruchfiaeth. Roedd hynny’n golygu tyngu llw y byddent yn derbyn Elisabeth fel Uchaf-Lywodraethwr yr Eglwys.

Drwy ddefnyddio’r term 'llywodraethwr' gobeithiwyd y byddai’r Catholigion yn gan y gallent barhau i ystyried y Pab fel pennaeth yr Eglwys. Byddai’r rheini oedd yn gwrthod tyngu llw yn cael eu carcharu neu eu dienyddio hyd yn oed pe byddent yn gwrthod tair gwaith.

Deddf Unffurfiaeth 1559

Roedd hyn yn gosod y rheolau ynglŷn â gwasanaethau crefyddol oedd i’w cynnal mewn eglwysi ledled Cymru a Lloegr. Dywedodd y dylid defnyddio'r Llyfr Gweddi Gyffredin newydd, oedd yn seiliedig ar deyrnasiad Edward, ym mhob eglwys ac y byddai pobl yn cael eu cosbi un swllt os na fyddent yn mynychu. Byddai’r bobl oedd yn gwrthod mynychu gwasanaethau’r Eglwys yn cael eu galw’n reciwsantiaid.

Crynodeb

Beth roedd Catholigion yn ei gredu	Ardrefniant Crefyddol Elisabeth	Beth roedd Protestaniaid yn ei gredu
Dylai’r Eglwys gael ei rheoli gan hierarchaeth llym y Pab, yna’r Cardinaliaid, ac yna’r Archesgobion ayyb.	Y Frenhines fyddai’n rheoli fel Oruchaf Lywodraethwr gyda chefnogaeth yr esgobion.	Ni ddylid cael Pab nac esgobion.
Y seremoni bwysicaf yw’r Offeren.	Ni ddylid cael Offeren.	Ni ddylid cael Offeren.
Dylai gwasanaethau a’r Llyfr Gweddi Gyffredin fod yn Lladin.	Dylai gwasanaethau a’r Llyfr Gweddi Gyffredin fod yn Saesneg.	Dylai gwasanaethau a’r Llyfr Gweddi Gyffredin fod yn yr ieithoedd brodorol.
Dylai eglwysi gael eu haddurno’n gywrain a dylai’r gwasanaethau fod yn llawn defodau.	Dylai eglwysi gael eu haddurno a dylid caniatáu rhai defodau.	Dylai eglwysi a gwasanaethau fod yn blaen.
Dylai offeiriaid wisgo gwisgoedd lliwgar a bod yn ddi-briod.	Dylai offeiriaid wisgo gwisgoedd clerigol a gŵn lliain gwyn a bod yn ddi-briod.	Gwisgoedd plaen ddylid eu gwisgo gan eglwyswyr a dylid caniatáu iddyn nhw. briodi
Dylai seintiau dderbyn gweddïau arbennig.	Ni ddylai seintiau dderbyn unrhyw weddïau arbennig.	Nid oedd seintiau yn bwysig.

Beth roedd Catholigion yn ei gredu	Dylai’r Eglwys gael ei rheoli gan hierarchaeth llym y Pab, yna’r Cardinaliaid, ac yna’r Archesgobion ayyb.
Ardrefniant Crefyddol Elisabeth	Y Frenhines fyddai’n rheoli fel Oruchaf Lywodraethwr gyda chefnogaeth yr esgobion.
Beth roedd Protestaniaid yn ei gredu	Ni ddylid cael Pab nac esgobion.

Beth roedd Catholigion yn ei gredu	Y seremoni bwysicaf yw’r Offeren.
Ardrefniant Crefyddol Elisabeth	Ni ddylid cael Offeren.
Beth roedd Protestaniaid yn ei gredu	Ni ddylid cael Offeren.

Beth roedd Catholigion yn ei gredu	Dylai gwasanaethau a’r Llyfr Gweddi Gyffredin fod yn Lladin.
Ardrefniant Crefyddol Elisabeth	Dylai gwasanaethau a’r Llyfr Gweddi Gyffredin fod yn Saesneg.
Beth roedd Protestaniaid yn ei gredu	Dylai gwasanaethau a’r Llyfr Gweddi Gyffredin fod yn yr ieithoedd brodorol.

Beth roedd Catholigion yn ei gredu	Dylai eglwysi gael eu haddurno’n gywrain a dylai’r gwasanaethau fod yn llawn defodau.
Ardrefniant Crefyddol Elisabeth	Dylai eglwysi gael eu haddurno a dylid caniatáu rhai defodau.
Beth roedd Protestaniaid yn ei gredu	Dylai eglwysi a gwasanaethau fod yn blaen.

Beth roedd Catholigion yn ei gredu	Dylai offeiriaid wisgo gwisgoedd lliwgar a bod yn ddi-briod.
Ardrefniant Crefyddol Elisabeth	Dylai offeiriaid wisgo gwisgoedd clerigol a gŵn lliain gwyn a bod yn ddi-briod.
Beth roedd Protestaniaid yn ei gredu	Gwisgoedd plaen ddylid eu gwisgo gan eglwyswyr a dylid caniatáu iddyn nhw. briodi

Beth roedd Catholigion yn ei gredu	Dylai seintiau dderbyn gweddïau arbennig.
Ardrefniant Crefyddol Elisabeth	Ni ddylai seintiau dderbyn unrhyw weddïau arbennig.
Beth roedd Protestaniaid yn ei gredu	Nid oedd seintiau yn bwysig.

Ymateb i Ardrefniant Crefyddol Cymru a Lloegr

Problemau crefyddol yn 1559

91�ȱ�

Crefydd yn oes ElisabethYr Ardrefniant Crefyddol