Beth am wrando a chwilio am yr arwyddion cyntaf fod y gwanwyn bron a'n cyrraedd unwaith yn rhagor? Efallai fod y dywediad 'un wennol ni wna wanwyn' yn ddigon gwir, ond o leiaf mae'n dangos i ni fod byd natur yn newid y ystod y tymor hardd yma, gan ddod â rhyfeddodau newydd yn ei sgil.
Yn draddodiadol, roedd y gwanwyn yn cael ei ddathlu fel cyfnod o ail enedigaeth, ac roedd hyn yn arbennig o wir hyd yn gymharol ddiweddar pan oedd bywydau pobl yn dibynnu i raddau helaeth iawn ar ffrwythlondeb tymhorol y tir. Hefyd, mae manteision ysbrydol yr adfywio yma'n hollol amlwg, a chredir mai dathliad paganaidd oedd Gwyl Fai y wreiddiol, a oedd yn arwydd o ddechrau newydd.
Felly, does dim syndod fod pawb yn edrych ymlaen yn eiddgar at ddyfodiad y gwanwyn. Yn ôl pob tebyg, ein coetiroedd yw'r rhai cyntaf i ddangos bod y gwanwyn ar ei ffordd, wrth i'r planhigion sydd ar lawr y fforest gystadlu â'i gilydd am olau. Y planhigyn llygad Ebrill gyda'i flodau melyn yw'r cyntaf i flodeuo ym mis Mawrth ac yn dynn wrth ei sodlau fe welwch chi blanhigion fel blodyn y gwynt sydd â blodau fel sir, a chlychau'r gog, sydd â dail sy'n sgleinio fel swllt. Yn ystod mis Mai, mae clychau'r gog yn garped glas ar lawr ein coetiroedd, a dim ond mewn clystyrau sy'n doreithiog blanhigion o'r fath y mae'r blodau yma'n tyfu gan eu bod nhw'n gallu hadu cyn i ffrondiau'r rhedyn ar coed derw sy'i deilio'n hwyr gael y gorau arnyn nhw.
Mae ein coetiroedd yn deffro'r adeg yma o'r flwyddyn i drydar cynhyrfus yr adar. Y siff-siaff, sydd a'i enw'n dynwared ei gri, yw'r cyntaf o blith yr adar sy'n mudo i gyrraedd Cymru o Affrica, ac yn fuan wedyn ym mis Ebrill fe ddaw telor yr helyg - ac, yn wir, mae ei gri gwynfanus ai ganu byrlymus i'w clywed yn gyffredin yn ein coetiroedd mwy agored. Mae cân feddal y fwyalchen yn gyfarwydd i ni i gyd, ac felly gân gerddorol, ailadroddus ac afradlon ei pherthynas, fronfraith, sy'n clwydo'n falch ar ganghennau uchaf y coed i ganu'n gynnar yn y bore a phan mae hi'n nosi.
Fodd bynnag, fyddai'r gwanwyn ddim yn gyflawn heb gân y gog neu gampau'r wennol wrth iddi sglefrio'n feiddgar a adain y gwynt ar fore cynnes o wanwyn. Mae'r gog a'r wennol yn rhan o'n diwylliant a'n llên gwerin erbyn hyn, ac mae pawb yn disgwyl yn eiddgar amdanyn nhw bob Ebrill, fel petai i gadarnhau bod y gwanwyn wedi dod o'r diwedd.
Yn y byd technolegol sydd ohoni, mae hi'n ymddangos fel pe baem yn colli cysylltiad a chefn gwlad a'i arferion - llawer o'r arferion yma'n seiliedig ar wylio byd natur. Un o'r arferion pwysicaf oedd dathlu ailddeffroad adeg y gwanwyn felly efallai y dylem ni ddilyn arfer y Rhufeiniaid yn ystod Gwyl Fai, gan ddymuno'r gorau i'r rhai o'n cwmpas, gan obeithio y byddan nhw'n cael troi dalen lân - a honno'n un lwyddiannus.
Jonathan Neale
Ìý
