91�ȱ�

Mae'r llif byw yma yn dod i ben. Cliciwch yma i ddarllen y stori'n llawn a dilynwch y diweddara' am weddill y p'nawn ar ein gwefan.

Dywedodd arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol yng Nghymru, Jane Dodds, y dylai Mr Cairns gamu o’r neilltu fel ymgeisydd seneddol.

“Mae’n bwysig iawn ei fod o’n sefyll i lawr, ddim jest o’r cabinet, ond fel ymgeisydd Aelod Seneddol,” meddai.

“Mae’n bwysig iawn eu bod nhw [Y Blaid Geidwadol] yn cael gwersi am bwy maen nhw’n dewis fel ymgeiswyr.

"Dydyn ni ddim eisiau pobl fel Ross England fel ymgeiswyr naill ai i’r Cynulliad neu San Steffan.”

Dywedodd ymgeisydd y Ceidwadwyr ym Mynwy, David TC Davies wrth raglen Dros Ginio nad yw'n "ymwybodol o'r amgylchiadau o beth ddigwyddodd" ond ei fod yn deall penderfyniad Alun Cairns i ymddiswyddo.

Pwysleisiodd bod y dioddefwr yn "bwysicach nag unrhyw un arall yn y sefyllfa", a'i fod yn "gobeithio allai hi gario ymlaen gydag ei bywyd nawr".

"Mae hi wedi galw ar Alun i ymddiswyddo, mae Alun yn ymddiswyddo, mae Alun yn mynd i gydweithio gyda'r ymchwiliad."

Pan ofynnwyd a ddylai Ross England ymddiswyddo fel ymgeisydd Cynulliad, atebodd na fyddai'n briodol i unrhyw un sefyll fel ymgeisydd ar ran y Ceidwadwyr os oedan nhw wedi achosi cwymp achos llys, "a 'dwi'n siŵr bod pawb yn y Blaid Geidwadol yn cytuno".

Pan ofynnwyd a ddylai Mr Cairns dynnu'n ôl fel ymgeisydd Seneddol, atebodd: "Dwi ddim yn siŵr beth ddigwyddodd.

"Yn amlwg, os unrhyw un ddim yn cwrdd â safonau'r Blaid Geidwadol, dydyn nhw ddim yn gallu sefyll. Dwi ddim yn gallu dweud mwy na hynny."

Mae'r AC Ceidwadol Angela Burns wedi diolch i Alun Cairns am ei "ymroddiad" i Gymru.

Fe wnaeth hefyd alw ar Ross England, y dyn wnaeth ddymchwel yr achos llys treisio, i ystyried ei sefyllfa.

Dywedodd Golygydd Gwleidyddol 91�ȱ� Cymru, Felicity Evans: "Mae penderfyniad wedi ei wneud, dwi’n amau yn rhengoedd uwch y blaid yng Nghymru, nad ydyn nhw am i’r mater yma fod yn un niweidiol.”

Dywedodd arweinydd y Democratiaid Rhyddfrydol, Jo Swinson ei bod yn “iawn ei fod [Mr Cairns] wedi ymddiswyddo”.

“Roedd yr honiadau gafodd eu gwneud yn ddifrifol iawn,” meddai.

“Rwy’n meddwl bod cwestiynau angen eu gofyn ynglŷn â pham ei bod wedi cymryd cyhyd iddo ddod i’r penderfyniad yma.”

Guto Harri
Cyn-bennaeth Cyfathrebu i Boris Johnson

Yn siarad yn fyw ar Dros Ginio ar 91�ȱ� Radio Cymru heddiw, dywedodd y sylwebydd gwleidyddol Guto Harri:

"Alun Cairns, y bai fan hyn oedd cefnogi rhywun arall oedd wedi gwneud rhywbeth gwael, does neb wedi awgrymu fod Alun Cairns ei hun ag agwedd fochaidd tuag at fenywod, felly mae'n talu'r pris am agwedd rhywun arall...

"Mae hyn yn ddechrau gwael iawn i ymgyrch y Ceidwadwyr yng Nghymru, ac mae'n ddiweddglo gwael iawn i Alun Cairns."

Mae rhagflaenydd Mr Cairns yn y cabinet wedi dweud bod yr ymddiswyddiad "yn anffodus yn anochel".

Dywedodd Stephen Crabb, AS Preseli Penfro, ei fod yn "edrych yn anodd iawn" i Mr Cairns.

"Mae wedi bod yn wythnos anodd iawn ers i'r holl fater ddod i'r amlwg," meddai, gan ychwanegu bod "sawl un yn brwydro mewn etholaethau agos yn teimlo'n bryderus iawn".

Ychwanegodd mai "gwir ddioddefwr" yr achos ydy'r ddynes gafodd ei threisio.

"Mae'n taflu goleuni ar y blaid yng Nghymru - dydyn ni erioed wedi cael AS benywaidd Ceidwadol. "Dyma'r math o stori wenwynig sy'n tynnu sylw'r cyhoedd."

Ar Dros Ginio, dywedodd yr Athro Laura McAllister bod pencadlys y Ceidwadwyr wedi penderfynu bod "rhaid gwneud rhywbeth" i osgoi niwed pellach i ymgyrch etholiadol y blaid. Gwrandewch ar ei hymateb i'n newyddion yn torri ar 91�ȱ� Sounds.

Mewn datganiad pellach y p'nawn 'ma, mae arweinydd y Ceidwadwyr ym Mae Caerdydd wedi dweud bod yr achos yn "frawychus a gofidus".

"Rwy'n cydymdeimlo â phob dioddefwr o drais neu ymosod rhywiol," meddai Paul Davies.

"Rwy'n disgwyl y safonau uchaf gan ymgeiswyr Ceidwadol i'r Cynulliad; mae'r achos llys yma yn awgrymu nad yw Ross England wedi cyrraedd y safonau yna."

Teleri Glyn Jones
Gohebydd Gwleidyddol 91�ȱ� Cymru

Dywedodd AC a chyn-arweinydd Plaid Cymru, Leanne Wood bod ymddiswyddiad Alun Cairns "yn golygu dim" oni bai ei fod hefyd yn ymddiswyddo fel ymgeisydd yn yr Etholiad Cyffredinol "oherwydd does dim sicrwydd y byddai wedi mynd yn ôl i'w hen swydd yn dilyn yr etholiad beth bynnag".

Alun Cairns oedd yr aelod o'r cabinet presennol oedd wedi gwasanaethu hiraf, gan fod yn y swydd dan lywodraethau David Cameron, Theresa May a Boris Johnson.

Mae llefarydd Llafur ar Gymru, Christina Rees, wedi dweud bod ei ymddiswyddiad "ymhell o gau pen y mwdwl".

"Nid yw wedi esbonio ei ymddygiad na'r materion dwys gafodd eu codi gan yr e-byst gafodd eu rhyddhau ddoe.

"Waeth fyth, dydy o na'r un Ceidwadwr Cymreig blaenllaw wedi ymddiheuro i'r person sy'n haeddu hynny fwyaf - y dioddefwr."

Galwodd arno i ymddiheuro a sefyll i lawr fel ymgeisydd.

Mae'r 91�ȱ� yn deall bod Mr Cairns yn bwriadu parhau fel ymgeisydd seneddol wedi ei ymddiswyddiad o'r cabinet, ond mae Golygydd Gwleidyddol y 91�ȱ�, Laura Kuenssberg, yn dweud ei fod yn bosib na fydd y cynllun yna yn para yn hir iawn.

Dywedodd Liz Saville Roberts o Blaid Cymru: “Rwy'n gobeithio y bydd ymddiswyddiad Alun Cairns fel Ysgrifennydd Cymru'n rhyw fath o gysur i'r ddynes wrth wraidd yr achos yma, sydd dal heb dderbyn ymddiheuriad gan y Blaid Geidwadol.

“Mae ymddygiad Mr Cairns wedi profi'r ddiamau nad yw'n ffit i fod yn weinidog. Gallech chi ddim fod â rhan mewn ymgais i guddio dymchwel achos o dreisio a gobeithio osgoi cael eich dal yn gwneud hynny.

“Dyw'r fath ymddygiad ddim yn gweddu gweinidog llywodraeth, nac Aelod Seneddol.

"Dylai Mr Cairns fod yn anrhydeddus a thynnu'n ôl o'r etholiad – ac os nad ydy o'n gwneud hynny, dylai'r Blaid Geidwadol fynnu ei fod yn tynnu'n ôl.”

Dywedodd arweinydd y grŵp Ceidwadol yn y Cynulliad, Paul Davies: “Mae'n ddrwg gen i weld Alun yn ymddiswyddo heddiw fel Ysgrifennydd Cymru ond, dan yr amgylchiadau, dyma oedd y penderfyniad cywir iddo.

"Mae Alun wedi datgan yn gywir y bydd yn cydweithio'n llawn ag unrhyw ymchwiliadau.

"Hoffwn ddiolch i Alun am ei wasanaeth i Gymru fel ein Hysgrifennydd Gwladol, ble mae wedi dod â thollau Pont Hafren, a fydd yn gadael gwaddol parhaol i economi Cymru.”

91�ȱ� Radio Cymru

Mae Boris Johnson, Prif Weinidog y DU, wedi diolch am yr "holl waith" y mae Mr Cairns wedi ei wneud yn y swydd.

Dywedodd y gallai fod yn "falch o dy record o gyflawni dros bobl Cymru".

Yn ei lythyr at Boris Johnson, dywedodd Mr Cairns ei fod yn ymddiswyddo o'r cabinet yn sgil y dyfalu am y "mater sensitif iawn yma".

Ychwanegodd y byddai'n "cydweithio'n llawn" gyda'r ymchwiliad ac yn "hyderus" y byddai'r ymchwiliad yn ei glirio o "unrhyw gamymddwyn".