91热爆

Mae ysgolheigion wedi trafod llawer ar hanes datblygu castell Cricieth. Y farn ddiweddaraf, eiddo'r diweddar Richard Avent, arbenigwr ar hanes cestyll yng Nghymru ac yn enwedig cestyll y Tywysogion Cymreig, yw mai gwaith Llywelyn Fawr a'i 诺yr Llywelyn ap Gruffudd yw swmp yr adeiladwaith, ond bod nifer o welliannau yn waith Edward I a'i fab Edward II.

Prif ddefnydd y castell am gyfnodau o'i hanes oedd fel carchar. Yma y carcharwyd Gruffudd ap Llywelyn Fawr a'i fab Owain gan y tywysog Dafydd ap Llywelyn yn 1239. Yn 1259 bu Maredudd ap Rhys Gryg o Ddeheubarth yn garcharor yma. Yn 1296 gyrrodd Edward I garcharorion o'r Alban i Gricieth, a bu'r lle'n garchar yn gyson hyd ei ddinistrio gan Owain Glynd诺r.

Yn ystod ail ryfel Cymreig Edward I yn 1282-83 cipiwyd castell Cricieth gan y Saeson. Yn dilyn y fuddugoliaeth cryfhaodd Edward y castell gyda datblygiadau a gwaith adeiladu pellach. Cwblhawyd y gwaith ar y castell gan Edward oddeutu 1292, ond ddwy flynedd yn ddiweddarach dioddefodd ei warchae cyntaf gan y gwrthryfelwyr Cymreig, dan arweiniad Madog ap Llywelyn, oedd yn gyfyrder i Lywelyn ap Gruffydd.

Chwaraeodd lleoliad strategol y castell wrth lan y m么r ran bwysig yn nycnwch y garswn, gan alluogi llongau o Iwerddon i gludo cyflenwadau pwysig i'r castell yn ystod y gwarchae.

Bu Cymro enwog yn gwnstabl castell Cricieth, sef Syr Hywel y Fwyall, oedd yn nodedig am ei wasanaeth ym mrwydrau Crecy a Poitiers. Daliodd y swydd o 1359 hyd ei farw yn 1381. Yn 么l y traddodiad, roedd lle wrth fwrdd cinio Syr Hywel i'w fwyall, gymaint oedd ei feddwl ohoni.

Dechreuodd dilynwyr Glynd诺r warchae'r castell cyn diwedd 1403. Y tro yma doedd dim cymorth na chyflenwadau i ddod mewn o Iwerddon i helpu'r Saeson, gan fod gan Glyndwr gefnogaeth llynges Ffrainc, oedd wedi eu hangori ym M么r Iwerddon. Doedd gan gastell Cricieth ddim dewis erbyn gwanwyn 1404 ond i ildio.

Fel na allai'r castell gael ei ddefnyddio fel cadarnle yn erbyn y Cymry fyth eto, dymchwelwyd y muriau gan ddilynwyr Glynd诺r a rhoi'r lle ar d芒n. Hyd heddiw gellir gweld olion y dinistr - nid yn unig o'r waliau a'r tyrrau sydd wedi eu dymchwel, ond o'r olion llosgi sydd ar rai o'r cerrig.