91�ȱ�

Cyflwyniad

Mae angen i rywun neu ryw rhai wneud dewisiadau a phenderfyniadau er mwyn arwain a rheoli ein gwlad. Mae’n hollbwysig fod dinasyddion yn gwybod sut gallan nhw ddylanwadu ar y dewisiadau a’r penderfyniadau hyn.

Gwleidyddiaeth wladol

Mae’n bwysig i bleidleisio ac i gyfranogi mewn gwleidyddiaeth gan fod dy gynrychiolwyr yn gwneud dewisiadau a phenderfyniadau ar dy ran.

Rôl Aelodau Seneddol San Steffan, Aelodau o’r Senedd ym Mae Caerdydd a chynghorwyr mewn llywodraeth leol yw gwneud penderfyniadau am sut i ddosrannu adnoddau ac arian.

Trwy bleidleisio a chyfranogi, mae dinasyddion yn medru mynegi eu barn wrth y bobl sy’n gwneud penderfyniadau am faterion fel:

• pryd mae’r sbwriel yn cael ei gasglu
• sut mae trydan yn cael ei gynhyrchu
• beth ddylai gael ei addysgu mewn ysgolion

Gwleidyddiaeth ryngwladol

Trwy bleidleisio yn etholiadau Cymru ac etholiadau’r Deyrnas Unedig (DU), mae etholwyr yn dylanwadu ar faterion ar draws y byd am nad oes ffin gan nifer o faterion mwyaf dadleuol ein byd, ee newid hinsawdd, datblygiad economaidd a hiliaeth. Nid yw’r rhain yn broblemau i Gymru neu'r DU yn unig. Fe fydd ASau yn cwrdd â gwleidyddion o wledydd eraill i drafod y materion yma.

Pleidleisio mewn etholiadau

Gall pawb dros 16 oed yng Nghymru, sydd wedi cofrestru i bleidleisio, fwrw pleidlais yn etholiadau Cymru. Gall pawb dros 16 oed yng Nghymru hefyd bleidleisio i ddewis cynghorwyr.

Gall pawb dros 18 oed, sydd ar y gofrestr etholiadol, bleidleisio mewn etholiadau cyffredinol sy’n ethol Aelodau Seneddol San Steffan.

Nid yw hi’n erbyn y gyfraith i beidio â phleidleisio, ond pam fod pleidleisio yn cael ei ystyried yn bwysig?

• Democratiaeth

Mae pleidleisio yn ffordd bwysig o gymryd rhan mewn gwleidyddiaeth. Mae etholiadau yn sicrhau bod democratiaeth yn cael ei chynnal, gan mai’r etholwyr sy’n dewis pwy sy’n ennill pŵer. Gall etholwyr bleidleisio i ailethol yr un cynrychiolydd yn yr etholiad nesaf, neu bleidleisio dros ymgeisydd arall os nad ydyn nhw’n hapus.

• Creu cyswllt rhwng y bobl a’r llywodraeth

Gan mai democratiaeth gynrychioladol sydd gennym yn y DU, gwleidyddion, yn hytrach na dinasyddion, sy’n trafod, dadlau a gwneud penderfyniadau yn y Senedd. Mae pleidleisio yn bwysig felly fel ffordd o sicrhau bod dinasyddion yn rhan o’r broses o ddewis pwy sy’n eu cynrychioli.

• Dewis llywodraeth

Wrth bleidleisio dros gynrychiolydd i’r etholaeth, mae dinasyddion yn cyfrannu at y broses o ddewis y llywodraeth, gan mai’r blaid gyda’r nifer fwyaf o gynrychiolwyr sydd â’r hawl i ffurfio llywodraeth.

Ffyrdd eraill o gyfranogi mewn gwleidyddiaeth

Cyn dy fod di’n ddigon hen i bleidleisio, gelli di gymryd rhan mewn gwleidyddiaeth mewn sawl ffordd arall.

Ymgyrchu

Gall dinasyddion sicrhau bod eu lleisiau yn cael eu clywed drwy lofnodi deiseb sy’n galw am newid. Gall pobl ifanc sy’n 13 mlwydd oed neu'n hŷn hefyd wneud defnydd o’r cyfryngau cymdeithasol i ddilyn grwpiau sy’n sefyll dros faterion sy’n agos at eu calonnau.

Protestio

Gall dinasyddion gynnal protest er mwyn tynnu sylw at achosion sy’n bwysig iddyn nhw ac er mwyn annog newid. Yn aml, mae dinasyddion yn protestio trwy orymdeithio a dal posteri sy’n esbonio eu dadleuon.

���Dz��

Does dim angen aros am etholiad i gysylltu â chynrychiolydd. Gall dinasyddion e-bostio eu Haelod Seneddol neu Aelod o’r Senedd yn uniongyrchol ar unrhyw adeg. Yn ogystal, mae ASau ac Aelodau o’r Senedd yn cynnal sesiynau rheolaidd ble gall dinasyddion eu cwrdd i drafod materion.

Ymuno â charfan bwyso

Gall dinasyddion ymuno â charfan bwyso, sef grŵp o bobl sydd am ddylanwadu ar bolisïau’r llywodraeth ar fater penodol. Mae gan nifer sylweddol o garfanau pwyso fwy o aelodau na phleidiau gwleidyddol.

Ymuno â phlaid wleidyddol

Gall dinesydd ymuno â phlaid wleidyddol. Bydd hyn yn rhoi’r cyfle iddyn nhw helpu siapio polisïau’r blaid, dewis ymgeiswyr ar gyfer etholiadau a dewis arweinydd.