91�ȱ�

Mae Prif Weinidog Cymru Eluned Morgan wedi ad-drefnu ei chabinet am y tro cyntaf.

Jeremy Miles yw'r ysgrifennydd iechyd, sef un o swyddi pwysicaf y llywodraeth gyda mwy na hanner cyllideb £20bn Llywodraeth Cymru.

Mae'r cyn-brif weinidog Mark Drakeford yn aros yn y Cabinet, gan symud o fod yn ysgrifennydd iechyd dros dro i olynu Rebecca Evans yn ysgrifennydd cyllid - yr eildro iddo wneud y swydd honno.

Mr Drakeford sydd hefyd yn gyfrifol am y Gymraeg.

Yn ogystal â bod yn ddirprwy brif weinidog, mae Huw Irranca-Davies yn parhau yn ysgrifennydd newid hinsawdd a materion gwledig.

Mae Lynne Neagle yn parhau'n ysgrifennydd addysg.

Penodwyd Ken Skates yn ysgrifennydd dros drafnidiaeth a gogledd Cymru, ac felly mae wedi colli y cyfrifoldeb am yr economi.

Rebecca Evans yw ysgrifennydd yr economi, ynni a chynllunio.

Dyw Lesley Griffiths a Mick Antoniw, a ymddiswyddodd o'r llywodraeth ar yr un pryd â Jeremy Miles a Julie James, ddim wedi cael swyddi yn y cabinet.

Bydd Jane Hutt hefyd yn aros fel prif chwip, er y bydd ei phortffolio diwylliant yn symud at yr is-weinidog Jack Sargeant a fydd hefyd yn gyfrifol am sgiliau a phartneriaeth gymdeithasol.

Yn y cyfamser mae Vikki Howells, AS Cwm Cynon, wedi cael ei dyrchafu i'r llywodraeth fel is-weinidog am y tro cyntaf, yn gyfrifol am addysg bellach ac uwch.

Y cabinet yn llawn yw:

Dywedodd Eluned Morgan bod y "newidiadau rwy’n eu cyhoeddi heddiw yn cynnig sefydlogrwydd, yn manteisio ar brofiad, ac yn dod â’n holl dalentau ynghyd".

Ychwanegodd bod y "portffolios newydd yn adlewyrchu’r Gymru fodern ac wedi’u cynllunio i fynd i’r afael â’r prif heriau y mae pob un ohonom yn eu hwynebu".

Uno grŵp rhanedig?

Roedd Eluned Morgan yn wynebu’r penderfyniad a ddylid ailbenodi’r gweinidogion a arweiniodd at ymddiswyddiad Vaughan Gething yn yr haf, sef Jeremy Miles, Julie James, Lesley Griffiths a Mick Antoniw.

Roedd y cyn-brif weinidog Vaughan Gething eisoes wedi diystyru ei hun rhag dychwelyd i'r llywodraeth.

Ers iddi ddod yn brif weinidog ym mis Awst, unig benodiad gweinidogol mawr Eluned Morgan fu gwneud y cyn-brif weinidog Mark Drakeford yn ysgrifennydd iechyd dros dro - gan lenwi'r sedd wag a gafodd ei gadael gan Ms Morgan ei hun.

Daeth Eluned Morgan yn arweinydd Llafur Cymru ar yr addewid y gallai ddod â grŵp rhanedig Llafur yn y Senedd yn ôl at ei gilydd.

Cafodd ei hethol yn ddiwrthwynebiad ar ôl i Jeremy Miles benderfynu peidio â sefyll am yr arweinyddiaeth.

Roedd cefnogwyr Vaughan Gething wedi rhoi'r bai ar Jeremy Miles am rai o’r rhaniadau yn y grŵp.

Dywedodd beirniaid Gething fod y bai ar y cyn-brif weinidog ei hun, a’i benderfyniad i gymryd rhodd o £200,000 i ymgyrch ei arweinyddiaeth gan ddyn a gafwyd yn euog o gael gwared ar wastraff yn anghyfreithlon.

Dadansoddiad

Daniel Davies, Gohebydd Gwleidyddol 91�ȱ� Cymru

Mae'n dair blynedd ers i Lywodraeth Cymru ddweud taw delio gyda'r holl driniaethau a ohiriwyd gan y pandemig oedd ei phrif flaenoriaeth.

Ers hynny mae rhestrau aros wedi codi'n uwch fyth, gan gyrraedd record newydd fis diwethaf.

Jeremy Miles yw'r gwleidydd sy'n etifeddu'r ddyletswydd o geisio datrys y broblem.

Mae ei ragflaenydd yn gwybod mor anodd fydd hynny. Roedd Eluned Morgan yn weinidog iechyd cyn dod yn brif weinidog - felly hefyd Vaughan Gething a Mark Drakeford.

Ac o sôn am Drakeford, fel paffiwr sydd methu ymddeol, mae e'n ôl yn y llywodraeth, naw mis ar ôl iddo gyhoeddi ei fod am gamu lawr.

'Yr un hen Lafur'

Wrth ymateb, dywedodd Andrew RT Davies, arweinydd y Ceidwadwyr yn Senedd Cymru: “Er bod prif weinidog newydd, yr un hen Lafur yw hi o hyd."

Meddai: “Rydym yn gwybod y bydd y Llywodraeth Lafur Gymreig hon yn parhau i fethu yn y meysydd allweddol sydd o bwys i Gymru tra byddan nhw'n blaenoriaethu eu hamser a'u hegni ar hoff brosiectau dibwrpas.

“Y Ceidwadwyr Cymreig yw’r gwir ddewis amgen i wleidyddiaeth Llafur, a dim ond gyda Llywodraeth Geidwadol Gymreig y bydd pethau o’r diwedd yn newid er gwell.”

Ac wrth ymateb, dywedodd Rhun ap Iorwerth, arweinydd Plaid Cymru: "Ar ôl haf di-sylwedd llawn ymarferion PR gwag, mae'r prif weinidog wedi penderfynu - gydag wythnos i fynd nes bod y Senedd yn dychwelyd o’i thoriad - i roi ei chabinet at ei gilydd.

"Yn y cyfamser, mae gwaddol llywodraethau Llafur olynol yng Nghymru yn parhau: mae ein gwasanaeth iechyd mewn trafferth, mae’n economi ni’n llonydd, ac mae safonau addysg yn gostwng.

"Dyma drydydd cabinet Llywodraeth Cymru eleni ar ôl misoedd o anhrefn mewnol y blaid Lafur.

"Mae Cymru'n haeddu gwell na llywodraeth Lafur flinedig a rhanedig sy’n cyflawni dim."