91�ȱ�

Mae Cymru’n arwain yr ymdrech i dorri ôl-troed carbon y sector ffilm a theledu ym Mhrydain gyda chynllun i gyrraedd targedau sero net.

Fe allai mwy o gynhyrchiadau mawr Netflix a Disney gael eu denu i Gymru yn sgil yr ymdrech o ran cynaliadwyedd, yn ôl arbenigwyr y sector.

Mae Sefydliad Ffilmiau Prydain a'r mudiad amgylcheddol Albert wedi dewis Cymru ar gyfer cynllun peilot arbennig.

Bydd gofyn i gynhyrchiadau ddefnyddio ynni adnewyddadwy, ailgylchu gwisgoedd a setiau a pheidio defnyddio diesel.

“Mae’n her enfawr,” meddai Tilly Ashton, cyd-lynydd cynaliadwyedd ar gyfer y sector ffilm a theledu.

“Mae rhai pobl wedi bod yn gweithio yn y diwydiant am gyfnod hir ac mae ganddyn nhw ffyrdd penodol o weithio y maen nhw'n gwybod sy'n gweithio orau iddyn nhw.

"Rydych chi hefyd o dan gymaint o bwysau amser a does gan neb amser i feddwl am ffyrdd eraill o wneud pethau.

“Yr hyn rydw i wedi canolbwyntio arno i ddechrau yw’r camau hawdd. Er enghraifft, dylunio systemau ailgylchu ar y set a chydweithio gyda chyflenwyr gwych sy’n gallu rheoli ein gwastraff, yn ogystal a dod o hyd i ffyrdd o gyfrannu a storio ac ailddefnyddio adnoddau.

"Ond yr her mwyaf yw trafnidiaeth sy’n cyfri am oleiaf hanner ein ôl-troed carbon,” ychwanegodd.

Cymru yw gwlad gyntaf y DU i gymryd rhan mewn menter nodedig i sicrhau bod pawb yn y sector ffilm a theledu'n cael cefnogaeth i gyrraedd targedau carbon niwtral Llywodraeth Cymru.

Mae'r mudiad Albert, sy’n gosod safonau cynaliadwyedd ar gyfer y sector ac yn cael ei ariannu gan BAFTA, wedi amlinellu pum targed er mwyn torri ôl-troed carbon cynhyrchiadau

Mae rheiny'n cynnwys defnyddio mwy o ynni adnewyddadwy, ailfeddwl faint o drafnidiaeth sy’n cael ei defnyddio a thorri'n ôl ar drafnidiaeth diesel yn enwedig.

Yn ôl y data diweddaraf, roedd cynyrchiadau Cymru'n fwy dibynnol ar ddiesel yn 2022 o gymharu â chyfartaledd y DU.

Roedd dibyniaeth cynyrchiadau Cymreig ar deithio ar y ffyrdd bron ddwywaith cymaint â chyfartaledd y DU - ond roedd teithiau awyr yn cyfrif am 14% o allyriadau trafnidiaeth, a oedd yn llawer is na chyfartaledd y DU.

Mae angen creu systemau ailgylchu effeithiol hefyd, a chreu economi gylchol trwy ailddefnyddio deunydd, bwyd a setiau neu eu rhoi i gymunedau lleol.

Hefyd mae yna alw am ragor o hyfforddiant o fewn y sector er mwyn sicrhau bod timau cynhyrchu'n hyderus wrth gynllunio cynyrchiadau cynaliadwy.

“Rydym wedi siarad â llawer o stiwdios Hollywood," dywedodd yr Athro Justin Lewis, cyfarwyddwr y mudiad cydweithredol Media Cymru.

"Mae’n gwbl amlwg byddai ganddynt ddiddordeb mawr mewn ffilmio yng Nghymru pe baent yn gwybod bod Cymru yn lle hawdd i wneud ffilmiau carbon niwtral...

"Mae ganddyn nhw ddiddordeb yn hynny hefyd - maen nhw wedi gwneud ymrwymiadau eu hunain. Felly os gwnewch chi bethau mor hawdd â phosib iddyn nhw, byddai hynny'n atyniad mawr iddyn nhw.”

Un cwmni cynhyrchu sydd eisoes wedi penodi Tilly Ashton fel eu cyd-lynydd cynaliadwyedd nhw yw Severn Screen sy’n gyfrifol am y cyfresi Craith a Steeltown Murders.

“Mae wedi bod yn agoriad llygaid," medd Pennaeth Strategaeth a Gweithredu'r cwmni, Mathew Talfan.

"Mae cael rhywun lle eu job nhw yw canolbwyntio ar hwn, wedi gweddnewid y ffordd ni’n gweld ein hunain a sut rydyn ni’n gweithio.

"Proses yw hwn lle rydyn ni gyd yn trio gwella y ffordd rydyn ni’n gweithio a dyw hyn ddim am ddigwydd dros nos ac mae angen i ni gydweithio.

“Fe ddangosodd y pandemig bod gan y diwydiant y gallu i newid y ffordd mae’n gweithio dros nos, felly mae modd gwneud newid.

"Efallai yn y dyfodol bydd yr un maint o newid yn cael ei wneud ar gyfer cynaliadwyedd, ond mae angen sicrhau ein bod ni’n rhoi’r statws mae’r her i fod yn fwy cynaliadwy yn ei haeddu.”

Dywedodd Dirprwy Gweinidog y Celfyddydau, Chwaraeon a Thwristiaeth, Dawn Bowden bod "manteision a photensial y diwydiant yn enfawr i Gymru".

Ychwanegodd: "Yn unol â’n hymrwymiad i adeiladu Cymru wyrddach rhaid inni ganolbwyntio ar sicrhau ein bod i gyd yn gweithio gyda’n gilydd i leihau’r effaith ar ein hamgylchedd a nodi ffyrdd y gall y diwydiant sgrin lwydddo gyda chynaliadwyedd ar y blaen.”