91Èȱ¬

Mae galw am ddiogelu dyfodol pont ym Machynlleth pan fydd ffordd newydd gwerth £46m yn agor yn gynnar yn 2024.

Dim ond cerddwyr a beicwyr fydd yn defnyddio Pont-ar-Ddyfi ar ôl y datblygiad.

Mae yna bryderon ynglŷn â phwy fydd yn gyfrifol am ariannu gwaith cynnal a chadw'r bont, gydag un ymgyrchydd yn poeni "ni fydd hi yma ymhen hanner can mlynedd".

Ond mae rhai trigolion wedi mynd ati i feddwl am sut i roi ail fywyd a sicrhau ei dyfodol.

Yn ôl Llywodraeth Cymru, roedd adeiladu ffordd newydd yn angenrheidiol gan fod Pont-ar-Ddyfi wedi profi "traffig cynyddol ac yn gorlifo'n gyson".

Dros y Nadolig, bu'n rhaid cau y bont i'r ddau gyfeiriad yn dilyn tywydd garw.

Mae Llywodraeth Cymru yn dweud fod y cynllun £46m ar waith am nad ydy'r bont bresennol wedi "ei chynllunio ar gyfer y lefelau traffig sy'n ei chroesi erbyn hyn".

Bydd y Bont Dyfi Newydd yn agor i'r de-ddwyrain o'r ffordd bresennol.

Yn 11 metr o uchder yn ei man uchaf, bydd y ffordd newydd yn ymuno â’r A487 presennol sy’n cysylltu siroedd Gwynedd a Phowys.

Ar hyn o bryd, adran briffyrdd Llywodraeth Cymru sy’n gyfrifol am ariannu’r 'hen' bont.

Mae Cadw yn ei hystyried fel heneb, ac mae cyngor tref Machynlleth yn galw arnyn nhw i'w gwarchod a'i hariannu.

Wedi ei lleoli ar gyrion y dref ers 1805, mae'r hen bont yn agos iawn at galon trigolion lleol.

Mae'r ffordd tua'r bont yn fan cerdded, yn llwybr beicio hwylus, ac yn lle poblogaidd ymysg pysgotwyr.

Dywedodd Mark Bond, aelod o Grŵp Llywio Pont-ar-Ddyfi, grŵp sydd yn trafod dyfodol yr hen bont: "Poeni ydym ni am ddyfodol y groesfan hanesyddol.

"Os na fyddwn yn gweithredu, ni fydd hi yma ymhen hanner can mlynedd."

Ychwanegodd Mr Bond: "Os nad yw'n eiddo i neb, mi fydd yn denu ymddygiad gwrthgymdeithasol. Bydd [y bont] mewn perygl o gael ei difrodi."

Syniad cwmni peirianneg Griffiths ydy cau’r bont, ac agor maes parcio wrth ei hymyl.

Mae rhai o drigolion y dref yn poeni y gallai'r chwarter milltir o ffordd sy’n arwain at y bont droi'n drac rasio ceir answyddogol.

Mae hefyd pryderon y gallai maes parcio droi'n fan parcio i wersyllwyr a gallai pobl daflu sbwriel a gwastraff ar lannau’r afon.

Yn y cyfamser, mae penseiri lleol, Llinos ac Olly Glyn yn gweithio ar gynlluniau i greu defnydd newydd o’r bont.

Gyda choed a phlanhigion pwrpasol, gallai fod yn hafan i fywyd gwyllt, medden nhw.

Byddai llwybr cerdded agored, byrddau picnic a hysbysfyrddau hanesyddol yn rhan o’r ardal werdd.

Mae rhai o'r farn bod y cynlluniau newydd hyn yn ffordd o warchod y bont, tra bod eraill yn ofni fod y cynlluniau yn rhwystr i ffermwyr a physgotwyr.

Dywedodd Richard Evans, aelod o Bysgodfeydd y Dyfi: "Mi fydd denu gormod o bobl i’r safle yn sicr o amharu ar ein profiad pysgota."

Er yr amryw o syniadau, mae rhai yn meddwl bydd dim cynllun o gwbl yn creu fwy o niwed.

Er nad oes unrhyw benderfyniadau wedi cael eu gwneud am yr hen bont eto, dywedodd y llywodraeth bod y bont yn parhau'n gyfrifoldeb iddynt, a'u bod yn gweithio gyda'r cynghorau sir perthnasol ar gynlluniau.

Mae'r llywodraeth hefyd wedi addo y bydd y ffordd newydd yn dangos ystyriaeth o'r amgylchedd lleol.

Dywedodd llefarydd: "Bydd y ffordd newydd a agorir yn fuan yn bodloni meini prawf llym, sy’n golygu iddi beidio â chynyddu allyriadau carbon, i beidio arwain at gyflymder uwch ac allyriadau uwch, ac i beidio â chael effaith negyddol ar y ffyrdd a’r amgylchedd."