91Èȱ¬

Mae disgwyl i Eluned Morgan benodi gweinidog iechyd newydd ddydd Mercher, ar ei diwrnod cyntaf fel prif weinidog Cymru.

Eluned Morgan yw'r fenyw gyntaf i arwain Llywodraeth Cymru, ar ôl cael ei hethol i'r swydd ddoe.

Cyn hynny, hi oedd gweinidog iechyd Cymru a bydd yn rhaid i'w holynydd geisio delio â rhestrau aros hir a beirniadaeth gan y gwrthbleidiau.

Bydd Ms Morgan hefyd yn cadarnhau Huw Irranca-Davies yn ddirprwy brif weinidog, yn ogystal ag enwi ei chwnsler cyffredinol.

Fe wnaeth Ms Morgan gynnig Mr Irranca-Davies - yr ysgrifennydd newid hinsawdd a materion gwledig - fel ei dirprwy wrth sefyll i fod yn arweinydd Llafur Cymru.

Bydd yn rhaid i'r gweinidog iechyd newydd ymdopi â'r heriau enfawr sy'n wynebu'r GIG a gwasanaethau cymdeithasol.

Roedd tri phrif weinidog diwethaf Cymru hefyd yn gyfrifol am iechyd.

Mae'n bosib na fydd pwy bynnag gaiff ei benodi ddydd Mercher yn y swydd yn hir, gan fod Ms Morgan am ail-drefnu ei chabinet ym mis Medi.

Cafodd Ms Morgan ei hethol yn dilyn cyfnod cythryblus wrth y llyw i'w rhagflaenydd Vaughan Gething.

"Dyw hi ddim wedi bod yn amser cyfforddus i ni tu fewn i'r Blaid Lafur," meddai ar raglen Dros Frecwast 91Èȱ¬ Radio Cymru fore Mercher.

"Ond ry'n ni wedi troi tudalen nawr ac mae'r ffaith bod y Blaid Lafur wedi dod ynghyd, nid just y Blaid Lafur ond tu hwnt i'r Blaid Lafur, yn gweld bod angen i ni ganolbwyntio ar beth sy'n bwysig i bobl Cymru."

Ychwanegodd bod "angen cofio bod arian yn brin".

"Ac felly [mae'n] gwestiwn o sicrhau bod ni'n rhoi blaenoriaeth i'r pethau cywir, dyna sy'n bwysig."

Ychwanegodd: "Allwn ni ddim gwneud popeth mae pawb eisiau i ni 'neud.

"Ond dwi'n siŵr y bydd rhestrau aros, gwella safonau yn yr ysgol - dwi'n siŵr y bydd y rheini ar restr pobl Cymru, ond ni isie 'neud yn siŵr bod ni y lle iawn o ran rheini."

Dywedodd bod cael llywodraeth Lafur yn San Steffan am alluogi "cydweithredu".

"Ges i air gyda Syr Keir Starmer neithiwr ynglŷn â beth yw'r posibiliadau ar hynny.

"Mae wedi dweud yn glir ei fod e am barchu'r setliad datganoli."