91Èȱ¬

Bydd gŵyl arbennig yn cael ei chynnal am y tro cyntaf yn Nyffryn Aeron y penwythnos hwn i ddathlu "arwr lleol".

Roedd John Ffos Davies yn cael ei gydnabod fel un o hoelion wyth yr ardal. Roedd wedi treulio cyfnod fel prifathro yn Ysgol Cribyn, ac yn cyfrannu'n helaeth i'r gymuned leol.

Ganrif yn ddiweddarach mae criw lleol wedi mynd ati i drefnu gŵyl er mwyn cydnabod ei gyfraniad.

Bydd yr ŵyl yn cael ei chynnal yn hen Ysgol Cribyn - adeilad sydd bellach yn cael ei ddefnyddio gan y gymuned i gynnal digwyddiadau amrywiol.

Wrth siarad â 91Èȱ¬ Cymru Fyw, dywedodd Euros Lewis, un o drefnwyr yr ŵyl, mai bwriad y digwyddiad yw "dathlu Ffos Davies a'i dreftadaeth".

Bu John Ffos Davies yn greiddiol i gadw hen alawon gwerin Cymraeg yn fyw yn yr ardal.

"Roedd ganddo glust fain," meddai Euros Lewis, a byddai Mr Davies yn cofnodi alawon ar nodiant sol-ffa er mwyn dysgu'r disgyblion a'u trosglwyddo i'r genhedlaeth nesaf.

Dywedodd Euros Lewis "oni bai iddo fe arbed y caneuon yma, 'Twll Bach y Clo', 'March Glas', bydde rheiny ddim yn enwau cyfarwydd".

Ei obaith felly yw sicrhau fod trigolion y gymuned yn fwy ymwybodol o hanes a diwylliant yr ardal ac yn gallu gwerthfawrogi cyfraniad Ffos Davies i'w filltir sgwâr.

Dywedodd fod 'na gryn dipyn o edrych ymlaen at yr ŵyl yn lleol.

"Be sy'n braf yw gweld a theimlo'r brwdfrydedd, y naws o dy gwmpas ac mae 'na edrych ymlaen yn gyffredinol".

Bydd yr ŵyl yn gyfle i "gadw'r traddodiadau rhag diflannu, mae yn realiti, mae pobl yn gweithio gyda'i gilydd, mae'n nodwedd o gymdeithas fyw".

Bydd dwy ran i'r ŵyl - y rhan gyntaf yn canolbwyntio ar blant a phobl ifanc, lle bydd cyfle i'w haddysgu am waith Ffos Davies, meddai Euros Lewis.

Bydd Noson Lawen yn cael ei chynnal yn y nos lle bydd rhai o enwau mawr Cymru megis Cleif Harpwood ac Ifan Gruffydd yn perfformio.

Wrth edrych ymlaen at y noson, dywedodd Cleif Harpwood: "Mae'n amlwg fod Ffos Davies yn wir yn dipyn o foi ac mi fydd hon yn dipyn o noson - noson lawen go iawn".