91Èȱ¬

Mae cadeirydd Undeb Rygbi Cymru (URC) wedi gwneud addewid y bydd pethau yn newid yn 2024 ar ôl cydnabod bod 2023 "wedi bod yn flwyddyn i'w hanghofio" i'r corff llywodraethu.

Daeth addewid Richard Collier-Keywood mewn llythyr flwyddyn newydd at glybiau Cymru.

Mae'n tanlinellu cynllun chwe cham ar gyfer 2024 gan gynnwys yr angen am drywydd "Un Cymru".

Daeth ymchwiliad annibynnol, dan arweiniad cyn-farnwr yr Uchel Lys, y Fonesig Anne Rafferty, i'r casgliad ym mis Tachwedd bod yna agweddau hiliol, rhywiaethol, misogynistaidd a homoffobig i'r diwylliant o fewn URC.

Mae'r Fonesig Anne Rafferty nawr wedi ei phenodi'n gadeirydd grŵp goruchwylio allanol newydd a fydd yn monitro sut mae URC yn gweithredu argymhellion yr ymchwiliad.

Fis Ionawr 2023, fe wnaeth rhaglen 91Èȱ¬ Wales Investigates ddatgelu honiadau difrifol o rywiaeth a misogynistiaeth o fewn URC, ac fe ymddiswyddodd y prif weithredwr Steve Phillips.

Bu sawl newid o fewn URC ers hynny, gan gynnwys penodi Richard Collier-Keywood fel cadeirydd annibynnol cyntaf yr undeb ym mis Gorffennaf.

Erbyn hyn mae nifer cynrychiolwyr clybiau ar fwrdd yr undeb wedi haneru ac mae'n cynnwys aelodau gyda mwy o arbenigedd masnachol.

"Heb nacáu'r holl bethau positif iawn sydd wedi digwydd yn 2023, ar ac oddi ar y cae, rwy'n meddwl allwn ni gyd gytuno bod URC wedi cael blwyddyn i'w hanghofio mewn sawl ffordd," ysgrifennodd Mr Collier-Keywood yn ei lythyr i'r clybiau.

"Wnawn ni ddim adael i'r trafferthion rydym wedi eu wynebu i'n diffinio, ond wnawn ni ddysgu ohonyn nhw.

"Rydym eisoes wedi gwneud hynny ac yn symud ymlaen yn gyflym gyda chyfundrefn lywodraethu bellach yn ei lle ac argymhellion yr adolygiad annibynnol dan y Fonesig Anne Rafferty yn sail i gynllun positif at y dyfodol, o berspectif diwyddiannol a llywodraethol.

"Gyda hynny mewn golwg, rwy'n falch o gyhoeddi, ar y cyd â Chwaraeon Cymru, ein bod wedi gwahodd y Fonesig Anne i arwain y grŵp goruchwylio allanol a fydd yn monitro ac asesu ein cynnydd yng nghyd-destun argymhellion yr adolygiad annibynnol dros y tair blynedd nesaf."

Ychwanegodd y bydd "presenoldeb y Fonesig Anne yn rhoi'r gravitas a chysondeb angenrheidiol i'n dwyn i gyfri... a bydd dau aelod annibynnol arall yn ymuno â hi yn y flwyddyn newydd".

Cynllun chwe-phwynt ar gyfer 2024

Dyma flaenoriaethau'r undeb yn 2024, yn ôl llythyr Mr Collier-Keywood:

Dywed Mr Collier-Keywood bod angen trywydd "sy'n cyrraedd pob rhan o'r gêm ac yn cysylltu'r hyn rydym yn ei wneud o glybiau cymunedol i'r gêm elît", ac y bydd y cynllun yn cael ei gyhoeddi yn y gwanwyn.

"Rydym yn ymroddi i adeiladu cysylltiadau gwell gyda rhanbarthau a chlybiau cymunedol, a ddylai helpu gyda'r broses yma," meddai.

"Mae amcanion y cynllun yma yn glir bod angen i'n holl dimau cenedlaethol... gystadlu gyda goreuon y byd.

"Er mwyn cyflawni hyn, rydym angen timau domestig cryf a llwybr sy'n cynnwys ein clybiau gyda chefnogwyr brwd a chynhwysol."

"Un thema gyson rwyf wedi ei chlywed yw bod dim strategaeth gan URC. Dyma un o flaenoriaethau'r bwrdd a'r gweithgor ond ni fydd yn strategaeth wedi ei dyfeisio mewn ystafell dywyll.

"Rydym yn ymroddi i ymgynghori'n eang yn allanol i sicrhau'r mewnbwn gorau bosib i'r strategaeth."

Bu'n rhaid i'r undeb ddelio gyda streic bosib ymhlith chwaraewyr ym mis Chwefror adeg gêm Cymru a Lloegr ym mhencampwriaeth y Chwe Gwlad dros faterion cytundebol. Fe gafwyd cytundeb dridiau cyn y gêm.

Dywed Mr Collier-Keywood bod gwella'r berthynas gyda'r pedwar tîm proffesiynol hefyd yn flaenoriaeth, gan fod cydweithio da yn allweddol "i lwyddiant rygbi Cymru yn y dyfodol".

Bydd prif weithredwr newydd URC, Abi Tierney, yn dechrau yn y swydd ar 8 Ionawr, gyda'r prif weithredwr dros dro, Nigel Walker, yn symud i fod yn gyfarwyddwr rygbi gweithredol cyntaf yr undeb.

Fe gafodd Ms Tierney ei chynnwys yn rhestr Anrhydeddau'r Flwyddyn Newydd, gan dderbyn Cydymaith Urdd y Baddon, am ei gwaith yn ei swydd flaenorol fel cyfarwyddwr cyffredinol Swyddfa Basport Ei Fawrhydi a Fisas a Mewnfudo y DU.

"Rwy'n ei weld fel cydnabyddiaeth i'r gwasanaethau hollbwysig y mae ein gweision sifil yn eu darparu ar draws y system fudo a ffiniau," dywedodd.

"Mae wedi bod yn bleser ac yn fraint i weithio gyda nhw oll. Rwy'n falch o fod wedi bod yn rhan o'r timau yma."

Ychwanegodd: "Gyda'r flwyddyn newydd daw dechrau newydd i mi ac i URC ac rwy'n edrych ymlaen at fynd i'r afael â'r heriau i ddod gyda thîm rhagorol, balch ac angerddol arall o unigolion ymroddgar. rwy'n gwybod y gwawn ni lwyddo, gyda'n gilydd."