91Èȱ¬

Mae gweinidog iechyd Cymru wedi cael ei gorfodi i gywiro ei sylwadau am adroddiad deifiol am gyllid Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr.

Dywedodd Eluned Morgan wrth aelodau'r Senedd yr wythnos ddiwethaf bod y cyfrifwyr fforensig EY wedi dechrau edrych ar gyfrifon y corff "yn dilyn cyngor gan Lywodraeth Cymru".

Ond roedd dau o gyn-uwch swyddogion y bwrdd iechyd yn anghytuno â'i fersiwn hi o'r digwyddiadau.

Mae Ms Morgan bellach wedi cyfaddef nad oedd "sgwrs uniongyrchol" ar y mater.

Roedd cyn-gadeirydd Betsi Cadwaladr, Mark Polin, wedi dweud fod sylwadau Ms Morgan yn "gamarweiniol ac anghywir".

Doedd Llywodraeth Cymru "ddim yn rhan o'r penderfyniad mewn unrhyw ffordd", yn ôl cyn-is-gadeirydd Pwyllgor Archwilio Betsi Cadwaladr, Richard Micklewright.

Dywedodd adroddiad EY fod y bwrdd iechyd wedi cam-gofnodi gwariant o filiynau o bunnau, a bod swyddogion cyllid wedi gwneud cofnodion anghywir yn eu cyfrifon eu hunain yn fwriadol.

Mae'r astudiaeth wedi cael ei gweld gan 91Èȱ¬ Cymru, ond nid yw'n gyhoeddus ac mae yna bwysau ar Lywodraeth Cymru gan wleidyddion y gwrthbleidiau i'w chyhoeddi'n llawn.

Dechreuodd ymchwiliad EY ym mis Medi 2022 ar ôl i'r corff rheoleiddio Archwilio Cymru ddod o hyd i "wallau sylweddol" yng nghyfrifon 2021-22 y bwrdd iechyd.

Roedd llefarydd iechyd Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth wedi ysgrifennu at y gweinidog iechyd yn gofyn am eglurhad ac unrhyw ddogfennaeth a allai "fwrw goleuni ar y sefyllfa".

Dywedodd bod "tryloywder mewn perthynas â'r holl faterion sy'n ymwneud â Betsi Cadwaladr ar hyn o bryd yn hanfodol os ydy pobl am allu ymddiried yn ymdrechion y llywodraeth i roi trefn ar wasanaethau iechyd yn y gogledd".

Roedd Mr Polin a Mr Micklewright ymhlith yr 11 aelod annibynnol gafodd eu gorfodi i ymddiswyddo o'r bwrdd gan Ms Morgan ym mis Chwefror.

Wrth siarad yn y Senedd yr wythnos ddiwethaf dywedodd Eluned Morgan: "Yn dilyn cyngor gan Lywodraeth Cymru, comisiynodd pwyllgor archwilio Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr Ernst & Young i gynnal adolygiad fforensig o reolaeth cyfrifyddu ar ôl i Archwilio Cymru roi barn amodol ar gyfrifon y bwrdd iechyd ar gyfer 2021-22 a nodi methiannau rheoli mewnol".

Ond dywedodd Mr Micklewright, cyn-aelod annibynnol o'r bwrdd iechyd, fod ei bwyllgor wedi "defnyddio ei farn broffesiynol ei hun" wrth gomisiynu adroddiad Ernst & Young.

"Yn groes i ddatganiad y gweinidog yn y Senedd, nid oedd Llywodraeth Cymru yn rhan o'r penderfyniad mewn unrhyw ffordd ac ni ofynnwyd am ei mewnbwn," meddai.

Yn ôl Mr Polin, sy'n gyn-brif gwnstabl Heddlu Gogledd Cymru: "Doedd EY yn sicr ddim wedi cael ei gomisiynu ar gyngor Llywodraeth Cymru."

Pan gododd y pwyllgor archwilio bryderon ag ef am anghysondebau ariannol yn y bwrdd, dywedodd Mr Polin wrth 91Èȱ¬ Cymru iddo ofyn am gyngor gan Judith Paget - cyfarwyddwr cyffredinol dros dro iechyd a gwasanaethau cymdeithasol Llywodraeth Cymru.

Yn ôl Mr Polin, fe ddywedodd hi wrtho am gael eglurhad gan brif weithredwr y bwrdd, Jo Whitehead.

Ond doedd hyn ddim "yn mynd i'r afael â'u pryderon".

"Wnaeth hi ddim, ar unrhyw bwynt, gynghori fi na chadeirydd y pwyllgor archwilio i gomisiynu EY," meddai Mr Polin.

"Cadeirydd y pwyllgor archwilio wnaeth gomisiynu EY, gyda'm cytundeb i."

Yn y Senedd brynhawn Mercher fe ofynnodd Aelod o'r Senedd y Ceidwadwyr dros ogledd Cymru, Darren Millar i'r gweinidog iechyd egluro "er mwyn cyrraedd y gwir".

Dywedodd Eluned Morgan fod pennaeth GIG Cymru, Judith Paget "wedi siarad yn uniongyrchol â phrif weithredwr Betsi ar y pryd, Jo Whitehead, yn dilyn adroddiad Archwilio Cymru a ddaeth o hyd i honiadau o gamddatganiadau ariannol, ac argymhellodd y dylai'r bwrdd iechyd gynnal ymchwiliad llawn i ddeall sut mae'r camddatganiadau wedi digwydd".

"Ni chomisiynodd Llywodraeth Cymru yr adroddiad, a dydw i erioed wedi awgrymu bod Llywodraeth Cymru wedi comisiynu'r adroddiad.

"Ond mae'n debyg ei bod hi'n deg dweud na fu sgwrs uniongyrchol, hyd y gwn i, rhwng Llywodraeth Cymru a phwyllgor archwilio bwrdd Betsi, ond roedd sgwrs, fel rydw i wedi nodi, rhwng prif weithredwr y GIG yng Nghymru a phrif swyddog gweithredol Betsi, ac rwy'n hapus i gywiro'r cofnod ar y sgôr hwnnw."