91Èȱ¬

Mae ysbytai Cymru mewn sefyllfa "ddigynsail" wrth geisio mynd i'r afael â ffliw, yn ôl prif feddyg y wlad.

Dywedodd y Prif Swyddog Meddygol Syr Frank Atherton fod pob bwrdd iechyd dan y pwysau mwyaf dwys, ac mai dyma'r prysuraf iddo weld y gwasanaeth iechyd erioed.

Bydd ysbytai'r GIG yno i'r rheiny sydd mewn perygl o golli eu bywydau, meddai, ond dywedodd fod angen i bobl sydd â phroblemau llai difrifol gael eu trin rhywle arall.

Y Flwyddyn Newydd yw'r amser prysuraf o'r flwyddyn i'r GIG fel arfer, yn enwedig mewn adrannau brys.

Dywedodd un meddyg fod staff "wedi'u chwalu" gan y pwysau, tra bo'r gwasanaeth ambiwlans yn rhybuddio ei bod yn "bosib y bydd adegau pan fo'r galw'n uwch na'n gallu i ymateb".

Mae achosion ffliw ar gynnydd yng Nghymru. Ar gyfer yr wythnos rhwng 19 a 25 Rhagfyr cafodd 1,977 o achosion eu cofnodi gan Iechyd Cyhoeddus Cymru.

Roedd ffliw gan 527 o gleifion mewn ysbytai yng Nghymru yn yr wythnos hyd at y Nadolig - cynnydd o 58% ers yr wythnos flaenorol. O'r rheiny, roedd 29 mewn gofal critigol.

Roedd bron i hanner y cleifion dros 80 oed, gyda bron i dri chwarter y cleifion wedi dal ffliw tra'n yr ysbyty.

Yn yr wythnos ddiweddaraf, roedd mwy na hanner o'r 369 o bobl â ffliw gafodd eu derbyn i ysbytai dros 60 oed, a bron i chwarter yn blant.

Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru'n dweud bod ffliw ar lefel dwyster "ganolig" yn y gymuned, gyda'r niferoedd sy'n cysylltu â meddygon teulu ar y raddfa uchaf ers 2017.

"Yn draddodiadol byddai pobl yn galw 111, ond mae hyd yn oed hwnnw dan bwysau sylweddol," meddai Syr Frank.

"Ry'n ni wedi cael dwbl nifer y galwadau yr wythnos hon o'i gymharu â'r un amser y llynedd."

Cafodd y nifer uchaf erioed o alwadau eu derbyn mewn un diwrnod ddydd Mawrth, 27 Rhagfyr.

Mae'r GIG yn gofyn i bobl sy'n sâl edrych ar wefan 111 Cymru, sy'n cynnwys gwiriwr symptomau, cyn ffonio 111, a pheidio â mynd i adrannau achosion brys oni bai fod hynny'n gwbl angenrheidiol.

"Mae'r system iechyd a gofal dan gymaint o bwysau - dyma'r prysuraf i mi ei weld erioed," meddai Syr Frank.

"Y Flwyddyn Newydd wastad yw'r amser prysuraf, ond ry'n ni'n mynd i mewn i hwnnw gyda phob bwrdd iechyd ar y lefel uchaf o uwchgyfeirio ac mae hynny'n sefyllfa ddigynsail.

"Felly ry'n ni'n annog pobl i ganfod ffyrdd eraill o ddelio â chyflyrau llai difrifol."

Mae byrddau iechyd hefyd yn gofyn i bobl beidio ymweld ag ysbytai os oes ganddyn nhw symptomau allai fod yn ffliw, er mwyn amddiffyn cleifion.

"Mae ffliw ar gynnydd ar draws y DU," meddai Syr Frank.

"Bydd pobl hÅ·n a bregus yn cael eu taro'n wael, ac fe fyddan nhw angen gwasanaeth ysbyty, a dyna beth y'n ni'n ei weld yma, ac mae hynny'n ychwanegu ar y pwysau sy'n dod o gyfeiriadau eraill.

"Mae'n dymor gwael. Mae ar gynnydd oherwydd dy'n ni heb weld fawr o'r ffliw a heintiau resbiradol eraill dros y blynyddoedd diwethaf oherwydd y mesurau coronafeirws oedd mewn lle.

"Fe wnaeth cyfnodau clo a mygydau arwain at lawer llai o heintiadau, ond maen nhw'n bownsio 'nôl eleni."

Dywedodd Syr Frank ei fod yn annog unrhyw un sy'n gymwys i gael brechlyn ffliw, a'i fod yn cynghori pobl i wisgo mygydau mewn ysbytai, er nad yw hynny'n orfodol.

"Mae staff ac aelodau'r cyhoedd yn dal i gael eu hannog i orchuddio eu hwynebau, ac mae'r mwyafrif o'n hysbytai ni'n dal i wneud hynny," meddai.

Dywedodd Dr Andy Macnab, sy'n gweithio fel ymgynghorydd yn adran frys Ysbyty Treforys yn Abertawe, fod nifer o'i gyd-weithwyr "wedi'u chwalu" oherwydd y pwysau ar y funud.

Ychwanegodd fod gormod o bobl yn ceisio cael eu trin gan yr adran, a'i bod yn "anodd rhoi'r safon o ofal y bydden ni'n ei hoffi" i gleifion.

Dywedodd hefyd fod sawl aelod staff "yn eu dagrau".

"Mae dod mewn i'r gwaith yn gwybod eich bod chi am gael diwrnod gwael iawn cyn i chi hyd yn oed gyrraedd yn anodd iawn," meddai.

Dywedodd fod Dydd Nadolig wedi bod yn brysur iawn eleni, a bod staff wedi ei chael yn anodd ymdopi a chadw amseroedd aros yn isel ers hynny.

Ychwanegodd fod rhai wedi gorfod disgwyl 18 awr i gael eu gweld.

"Ar y funud mae gen i 60 o bobl yn disgwyl am welyau yn yr adran frys, a 27 troli sydd gennym ni, felly mae pobl yn rhannu, pobl yn sownd mewn ambiwlansys tu allan, a prin unrhyw le i weld unrhyw un newydd, felly mae'n rhaid i ni flaenoriaethu'r bobl sy'n wael iawn, iawn," meddai.

Mae Gwasanaeth Ambiwlans Cymru yn annog pobl i ymddwyn yn gyfrifol dros ddathliadau'r Flwyddyn Newydd er mwyn osgoi rhoi pwysau ychwanegol ar y gwasanaeth ac adrannau brys.

Dywedodd Mark Harris o'r gwasanaeth fod y Nadolig wedi bod yn "brysur iawn, iawn", gyda 60% yn fwy o alwadau coch - y rhai mwyaf difrifol - o'i gymharu â'r llynedd.

"Mae Nos Galan wastad yn brysur. Ry'n ni'n disgwyl iddi fod yr un mor brysur â'r arfer, os nad yn brysurach," meddai ar 91Èȱ¬ Radio Wales.

"Felly ry'n ni'n gofyn i bobl ein helpu ni trwy ymddwyn mewn modd fydd yn eu cadw nhw ac eraill yn ddiogel dros y dyddiau nesaf."

Ychwanegodd ei bod yn "bosib y bydd adegau pan fo'r galw'n uwch na'n gallu i ymateb, ac ar yr adegau hynny mae'n bosib y bydd pobl yn cael gwybod nad oes gennym ni ambiwlans all fynychu eu galwad, neu fe fyddwn yn gofyn iddyn nhw ddisgwyl".