91Èȱ¬

Mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu peidio bwrw ymlaen â'r cynlluniau i brynu peiriannau osôn i ddiheintio ystafelloedd dosbarth.

Mae adolygiad wedi canfod bod y peiriannau yn gallu bod yn niweidiol iawn i blant.

Bydd y £3.31m a glustnodwyd ar gyfer y dechnoleg nawr yn cael ei wario ar 30,000 o fesuryddion carbon deuocsid a fydd yn cael eu dosbarthu i ysgolion a cholegau yr wythnos hon.

Dywed Plaid Cymru eu bod yn croesawu'r penderfyniad.

Yn wreiddiol roedd gweinidogion Llywodraeth Cymru wedi dweud y byddent yn gwario £3.31m ar 1,800 o beiriannau osôn a oedd yn cael eu datblygu gan Brifysgol Abertawe.

Ar y pryd roedd Prifysgol Abertawe wedi amddiffyn diogelwch y peiriannau.

Ond mae Llywodraeth Cymru wedi dweud bod adolygiad y Grŵp Cynghori Technegol yn nodi nad yw'r peiriannau osôn yn addas ar gyfer sefydliadau addysgol.

Mae'r adolygiad yn rhybuddio bod y nwy osôn sy'n gallu cael ei ddefnyddio fel diheintydd "yn hynod o niwediol" a bod plant sydd â chyflyrau anadlol yn arbennig o sensitif iddo. Nodir hefyd bod y nwy yn gallu adweithio ag amrywiaeth o gyfansoddion y tu mewn i gynhyrchu sylweddau niweidiol eraill.

Mae'r adroddiad yn dod i gasgliad bod gwerth adeiladol peiriannau o'r fath yn gyfyngedig ac y byddai angen llawer o adnoddau "er mwyn sicrhau eu diogelwch".

Dywedodd Sian Gwenllian, llefarydd addysg Plaid Cymru, bod yn rhaid i Lywodraeth Cymru ymateb i'r "pryderon cynyddol sydd gan rieni, plant ac athrawon am achosion o Covid mewn ysgolion a bod rhaid sicrhau bod y system Profi, Olrhain a Diogelu yn gweithio'n iawn."

Dywed y Gweinidog Addysg, Jeremy Miles, y bydd peiriannau monitro carbon deuocsid yn cyrraedd ystafelloedd dosbarth, coleg a neuaddau darlithio erbyn canol mis Tachwedd.

Bydd y peiriannau yn hysbysu athrawon a darlithwyr pan mae lefel CO2 yn uchel ac felly yn arwydd bod angen mwy o awyru mewn ystafell.

"Bydd y gwariant ar well awyru a pheiriannau mesur carbon deuocsid yn cadw cyfraddau trosglwyddo'r haint yn isel," ychwanegodd Mr Miles.

Dywedodd Laura Doel, cyfarwyddwr NAHT Cymru, ei bod yn falch bod "arian ychwanegol ar gael i ysgolion" ond "nad yw'r mesurau presennol yn ddigonol i gefnogi ysgolion".

"Mae mor bwysig nad ysgolion fydd yn talu'r bil am atygweirio problemau awyru," ychwanegodd.

Ychwanegodd David Evans, ysgrifennydd undeb NEU Cymru ei fod yn croesawu'r buddsoddiad a bod "sicrhau bod canolfannau addysgu yn aros ar agor dros y gaeaf yn holl bwysig".

Dywedodd Laura Anne Jones AS, llefarydd y Ceidwadwyr ar addysg: "Ry'n yn gwerthfawrogi y tro pedol diweddaraf gan weinidogion Llafur ac mae'n hynod bwysig ein bod yn cadw plant yn ddiogel gan osgoi amharu ar eu haddysg.

"Mae awyru yn hanfodol yn y frwydr yn erbyn coronafeirws - ond mae'r arian yma ond ar gael gan bod Llafur wedi penderfynu cael gwared â'u cynlluniau peiriannau osôn a oedd yn cynnwys chwistrellu cemegolion gwenwynig mewn ystafelloedd dosbarth."

Un arall sydd wedi croesawu'r penderfyniad i gefnu ar y peiriannau ydy'r meddyg teulu o Nefyn, Dr Eilir Hughes, ddywedodd eu bod yn "medru bod yn niweidiol i bobl, i iechyd pobl a hefyd i'r amgylchedd".

"Doedd yna ddim llawer o dystiolaeth a rheswm da, digonol, y basa defnydd o arian prin fel hyn gan y llywodraeth yn medru gwneud fawr o wahaniaeth i lefel neu gyfradd rhannu yr haint yma," meddai wrth raglen Dros Frecwast.

"Mi fyddai'n well i ni ddefnyddio'r arian yna i sicrhau bod gwell awyru yn digwydd yn yr ysgolion."