91Èȱ¬

Roedd 'na gynnydd yn nifer y digwyddiadau difrifol lle cafodd cleifion niwed yn deillio o rwymyn neu gwlwm yn unedau iechyd meddwl y gogledd yn y blynyddoedd cyn i ddau glaf farw yno, yn ôl ffigyrau sydd wedi dod i law 91Èȱ¬ Cymru.

Mae dau glaf wedi marw o grogi ers i Fwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr gael ei dynnu allan o fesurau arbennig gan Lywodraeth Cymru fis Tachwedd y llynedd.

Mae Cais Rhyddid Gwybodaeth gan Newyddion S4C yn dangos bod nifer y "digwyddiadau difrifol" ble cafodd cleifion niwed "o ganlyniad i neu'n defnyddio" rhwymyn neu gwlwm wedi codi dros y tair blynedd diwethaf.

Mae Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr yn dweud eu bod wedi gwario dros £8m mewn pum mlynedd yn cael gwared â pheryglon crogi.

Yn 2018, cafodd llai na phum achos difrifol eu cofnodi yn holl unedau iechyd meddwl y rhanbarth. Fe gododd y ffigwr hwnnw i naw yn 2019 ac i 11 yn 2020.

Cofnododd cwest a agorodd ym mis Rhagfyr 2020 fod claf wedi marw ar ôl cael ei ddarganfod "â rhwymyn o amgylch ei wddf" yn uned Ablett yn Ysbyty Glan Clwyd, Bodelwyddan.

Mae staff wedi eu symud o'u swyddi ac mae ymchwiliad yn digwydd ar ôl i glaf arall lwyddo i "grogi ei hun" ar uned Hergest yn Ysbyty Gwynedd ym mis Ebrill 2021.

Mae'r pwnc wedi ei godi mewn sawl ymchwiliad ac adroddiad.

Yn 2013, adroddodd Uned Cefnogaeth a Gweithredu Llywodraeth Cymru bod peryglon crogi "dal yn risg i gleifion a heb ei ddatrys yn llawn".

Yn 2018, cofnododd adolygiad gan Donna Ockenden "bod nifer o broblemau yn ymwneud ag ystadau nad ydynt wedi eu datrys yn cynnwys peryglon crogi oedd yn bryder gafodd eu codi mewn sawl archwiliad gan Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru dros gyfnod o flynyddoedd".

Mewn ymateb i'r ffigyrau sydd wedi eu hamlygu gan 91Èȱ¬ Cymru, dywed Teresa Owen, Cyfarwyddwr Iechyd Cyhoeddus Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr: "Ers 2016, gyda chyllid gan Lywodraeth Cymru, rydym wedi gwario £8m yn cael gwared â pheryglon crogi o'n hunedau iechyd meddwl preswyl.

"Mae hyn wedi lleihau'r cyfleoedd ar gyfer digwyddiadau hunan niweidio yn cynnwys pwyntiau sy'n uwch na'r pen."

"Ynghyd â byrddau iechyd eraill yng Nghymru, rydym yn dilyn canllawiau cenedlaethol i adolygu, lleihau a rheoli risg peryglon crogi.

"Mae rheoli niwed i gleifion preswyl yn gymhleth ac mae'n her sy'n wynebu cyrff iechyd ar draws Prydain.

"Rydym yn parhau i addasu i ganllawiau cenedlaethol ac yn ceisio darparu amgylchedd therapiwtig wedi ei ddodrefnu'n briodol i gleifion sy'n lleihau'r cyfleoedd i hunan niweidio."

Mae Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr yn parhau o dan fesurau "ymyrraeth wedi ei dargedu" gan Lywodraeth Cymru ac mae hynny'n cynnwys gwasanaethau iechyd meddwl.