91Èȱ¬

Mae'r corff sy'n goruchwylio etholiadau wedi dileu ei benderfyniad i gydnabod enw plaid newydd a sefydlwyd gan gyn-wleidydd Plaid Cymru, Neil McEvoy.

Mae'r Comisiwn Etholiadol yn ailystyried a ddylid cofrestru Plaid Genedlaethol Cymru yn swyddogol.

Mae'n dilyn her gyfreithiol gan Plaid Cymru.

Dywedodd Mr McEvoy fod y penderfyniad yn sioc ond dywedodd Plaid Cymru ei fod yn gydnabyddiaeth "fod y comisiwn wedi gweithredu'n anghyfreithlon".

Dywedodd llefarydd ar ran y blaid: "Bydd Plaid Cymru bob amser yn amddiffyn ei henw hanesyddol ac rydym yn hyderus y bydd y mater hwn yn cael ei ddatrys mewn modd sy'n caniatáu inni barhau i wneud hynny."

Beth ddigwyddodd rhwng McEvoy a'r Blaid?

Etholwyd Neil McEvoy yn AC Plaid Cymru yn 2016 ond cafodd ei ddiarddel o'r blaid yn ddiweddarach yn dilyn ymchwiliad i'w ymddygiad yn ystod Cynhadledd Wanwyn Plaid Cymru yn 2017.

Ar ôl ceisio ailymgeisio am aelodaeth ac yna cefnu ar ei gais yn ddiweddarach, sefydlodd y gwleidydd annibynnol ei blaid ei hun.

Er iddo gael cydnabyddiaeth gan y Comisiwn Etholiadol ym mis Ionawr am yr enw Saesneg (Welsh National Party), gwrthododd y corff gofrestru'r cyfieithiad Cymraeg o Blaid Genedlaethol Cymru oherwydd dywedodd y byddai pleidleiswyr yn ei chael yn ddryslyd.

Sefydlwyd Plaid Cymru fel Plaid Genedlaethol Cymru yn 1925.

Roedd Plaid wedi bygwth mynd â'r comisiwn i'r llys am adolygiad barnwrol, gan honni ei bod yn "afresymol" cynnal y cofrestriad Saesneg ar ôl gwrthod y fersiwn Gymraeg.

Dadleuodd y blaid nad oedd swyddogion wedi rhoi rhesymau digonol i egluro pam y byddai'r enw Saesneg Plaid Genedlaethol Cymru yn annhebygol o achosi dryswch.

Mewn llythyr a gylchredwyd gan Mr McEvoy, dywedodd y comisiwn etholiadol fod y penderfyniad i ailystyried y cais "yn golygu nad yw penderfyniad 15 Ionawr 2020 i gofrestru eich Plaid o unrhyw effaith a bydd y Comisiwn nawr yn trin eich cais fel cais newydd".

"Rwy'n ymddiheuro ar ran y Comisiwn am yr anghyfleustra a achosir i'ch plaid ac yn eich sicrhau y byddwn yn ymdrechu i gwblhau gweithdrefn a dod i benderfyniad terfynol cyn gynted ag y bo'n rhesymol ymarferol," ychwanegodd y llythyr.

'Gwirioneddol ysgytwol'

Dywedodd Mr McEvoy, Aelod o'r Senedd dros Ganol De Cymru: "Rydym wedi cydymffurfio â phob rheol sydd gan y Comisiwn Etholiadol ac rydym eisoes wedi cyflwyno ein ffurflenni etholiadol chwarterol. Rydym wedi gwneud popeth yn ôl y rheolau.

"Pan wrthododd y Comisiwn ein henw Cymraeg arfaethedig, gan honni y gallai fod yn ddryslyd, gwnaethom dderbyn y penderfyniad ar unwaith a chynnig un gwahanol.

"Mae penderfyniad y Comisiwn i ddadgofrestru ein plaid yn wirioneddol ysgytwol," ychwanegodd.

Dywedodd y comisiwn: "Rydym wedi derbyn cwyn ynglŷn â chofrestriad Plaid Genedlaethol Cymru.

"Ar ôl ystyried y gŵyn hon, rydym wedi penderfynu ystyried y cais cofrestru o'r newydd, gan ganiatáu i bartïon â diddordeb rannu eu barn ar y cais fel rhan o'r broses."