91Èȱ¬

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi "argyfwng hinsawdd" yn dilyn protestiadau'n mynnu bod gwleidyddion yn gweithredu ar newid yn yr hinsawdd.

Dywedodd Lesley Griffiths - Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig - ei bod yn gobeithio y byddai'r cyhoeddiad yn sbarduno "ton o weithredu yma ac yn rhyngwladol".

Fe wnaeth Prif Weinidog yr Alban, Nicola Sturgeon gyhoeddiad tebyg ddydd Sul.

Mae disgwyl i'r Blaid Lafur bwyso ar Lywodraeth y Deyrnas Unedig i gyhoeddi argyfwng drwy'r DU ddydd Mercher.

Croesawu'r cyhoeddiad wnaeth Plaid Cymru, er iddyn nhw alw ar gynllun M4 i gael ei ddileu yn ei sgil.

Arweiniodd protestiadau diweddar yn Llundain at arestio 1,000 o bobl, tra bod tua 200 o ymgyrchwyr wedi tarfu ar draffig yng Nghaerdydd yr wythnos diwethaf trwy feicio yn araf drwy'r ddinas.

Dywedodd Lesley Griffiths: "Does yr un wlad yn y byd wedi llwyr sylweddoli'r her ond yn union fel y gwnaeth Cymru chwarae rhan flaenllaw yn y chwyldro diwydiannol cyntaf, rwy'n credu y gall Cymru fod yn esiampl i eraill o'r hyn y gall twf amgylcheddol ei olygu.

"Rydyn ni'n gobeithio y gall y datganiad gan Lywodraeth Cymru heddiw helpu i sbarduno ton o weithredu yma ac yn rhyngwladol."

Ychwanegodd Llywodraeth Cymru eu bod wedi "ymrwymo" i wneud y sector cyhoeddus yn garbon niwtral erbyn 2030.

Daw'r datganiad ddeuddydd cyn dadl Plaid Cymru ar newid yn yr hinsawdd yn y Senedd.

Dywedodd llefarydd Plaid Cymru dros yr amgylchedd, Llyr Gruffydd: "Mae'n rhaid i hyn bellach olygu ymrwymiad gwirioneddol ac ar unwaith i fynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd gyda chamau pendant ac ewyllys wleidyddol i'w weld.

"Mae hyn yn cynnwys sgrapio'r trychineb amgylcheddol, sef Ffordd Liniaru'r M4, dargyfeirio o danwydd ffosil, a sicrhau bod cynaliadwyedd a hinsawdd yn rhan o'r cwricwlwm newydd."

Ddydd Sul, awgrymodd prif weinidog Cymru, Mark Drakeford y gallai'r penderfyniad ar y ffordd gael ei ohirio ymhellach gan yr etholiadau Ewropeaidd.

Ond dywedodd y bydd yr amserlen o wneud penderfyniadau yn cael ei gosod yn gynnar yr wythnos hon.

Dywedodd arweinydd Plaid Cymru, Adam Price y byddai'n "annerbyniol" i Mr Drakeford ohirio'r penderfyniad am resymau gwleidyddol.

Dywedodd llefarydd yr amgylchedd dros y Ceidwadwyr, Andrew RT Davies y byddai'n "aros i weld pa gamau a gymerir i sicrhau nad addewid gwag arall gan Lywodraeth Lafur yng Nghymru yn unig yw hwn".