91Èȱ¬

Mae angen codi ymwybyddiaeth ymysg merched dros 70 am eu hawl i fynd am brawf canser y fron, yn ôl elusen iechyd flaenllaw.

Mae Breast Cancer Care yn honni bod 'na "ddryswch" am y drefn bresennol, ac yn dweud bod angen i ferched gael y wybodaeth angenrheidiol.

Yn y Deyrnas Unedig, mae merched rhwng 50-70 oed yn cael cynnig prawf mamogram bob tair blynedd, ond mae angen iddyn nhw ofyn am un wedi hynny.

Dywedodd Llywodraeth Cymru bod y rhaglen sgrinio yn "seiliedig ar y dystiolaeth orau sydd ar gael ac yn cael ei hadolygu'n rheolaidd".

Yn ôl y ffigyrau diweddara', mae 42% o ferched sy'n cael eu heffeithio gan ganser y fron yng Nghymru rhwng 65 ac 84 oed.

Mae Breast Cancer Care wedi darganfod nad oedd dros hanner o ferched, 51%, yn gwybod eu bod yn gallu gofyn am brawf mamogram ar ôl cyrraedd 70.

Mae'r elusen yn dweud bod 'na "ddryswch" am y drefn bresennol.

Dywedodd Addie Mitchell, nyrs clinigol gyda Breast Cancer Care: "Mae'n allweddol bod merched yn gwybod tra bod y cynnig am brofion yn dod i stop wrth iddyn nhw droi'n 70, dydy hyn ddim yn golygu nad oes 'na risg pellach.

"Merched sy'n mynd yn hŷn sydd â'r risg mwyaf.

"Mae angen i ferched gael y wybodaeth angenrheidiol i allu gwneud dewis deallus ynghylch cael prawf sgrinio ar ôl cyrraedd 70 os ydyn nhw'n dymuno hynny."

Cafodd y gantores Margaret Williams ganser y fron y llynedd, gan ddisgrifio'r newydd iddi fel "sioc".

Dywedodd: "Fyswn i yn licio petawn ni wedi cael gwybod y byswn i'n medru cael mamogram ond i mi fod yn gofyn amdano bob tair blynedd.

"Doeddwn i ddim yn gwybod hynny neu mi fyswn i wedi gwneud."

Ychwanegodd ei bod yn "hollbwysig" bod merched yn cael gwybod eu bod nhw'n gallu gofyn am brawf mamogram ar ôl cyrraedd eu 70.

Dywedodd llefarydd ar ran y llywodraeth: "Mae ein rhaglen sgrinio genedlaethol yn seiliedig ar y dystiolaeth orau sydd ar gael ac yn cael ei hadolygu'n rheolaidd.

"Ni fydd canlyniadau'r treial presennol yn Lloegr yn hysbys am rai blynyddoedd.

"Bydd Pwyllgor Sgrinio Cenedlaethol y DU yn ystyried y canfyddiadau hyn pan fyddant ar gael ac yn cynghori holl raglenni sgrinio cenedlaethol y DU yn unol â hynny."