91Èȱ¬

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi y bydd ffordd newydd o fesur gofal cleifion canser yn cael ei dreialu yng Nghymru.

Mi fydd un 'llwybr' ar gyfer triniaeth yn cael ei ddefnyddio o dan y drefn newydd fydd yn rhedeg ochr yn ochr â'r system bresennol, sef y llwybr 'brys' 62 diwrnod a'r un 31 diwrnod ar gyfer achosion nad ydynt yn rhai brys.

Peilot fydd y cynllun sydd yn ymateb i bryderon nad ydy'r targedau iechyd presennol yn adlewyrchu profiadau na chanlyniadau cleifion mewn ffordd berthnasol, yn ôl y llywodraeth.

Bydd y ddwy system yn cael eu gweithredu am gyfnod prawf.

Maen nhw'n dweud y bydd y ffordd newydd o fesur yn galluogi'r gwasanaeth iechyd i gael gwell darlun o'r gwir amseroedd mae cleifion yn aros am driniaeth, a'r gobaith yw y bydd yn arwain at ostwng yr amseroedd hynny.

Mae'r Ceidwadwyr wedi cyhuddo'r llywodraeth o sgrapio targedau dydyn nhw ddim yn gallu eu cyrraedd.

Dr Tom Crosby yw cyfarwyddwr clinigol Rhwydwaith Canser De Cymru ac roedd yn rhan o'r tîm clinigol fu'n rhan o'r gwaith o ddatblygu'r targedau newydd.

Dywedodd: "Y safbwynt clinigol yw bod monitro amseroedd aros yn bwysig er mwyn sicrhau fod cleifion yn cael eu trin mewn modd amserol, ond dydyn nhw ddim yn ffordd ddigon manwl o fesur gan eu bod nhw ddim yn mesur profiad clinigol mwyafrif llethol y cleifion.

"Mae'r targedau canser presennol yn cymryd yn ganiataol y dylai pob llwybr diagnosis a thriniaeth fod yr un hyd, ond dyw hynny ddim yn wir bob tro.

"Er enghraifft, pan mae claf yn cael ei gyfeirio gyda lwmp amheus ar y frest, lle mae'r diagnosis yn symlach ac mae llai o brofion angen eu gwneud, fe ddylai llawdriniaeth ddigwydd yn llawer cynt nag ar gyfer claf gyda chanser sydd llai ymosodol ond yn fwy cymhleth lle mae mwy o brofion diagnostig eu hangen fydd yn arwain at lawdriniaeth fwy effeithiol."

Mae'r llywodraeth hefyd yn dweud y bydd y system newydd yn delio â'r broblem fod cleifion sy'n agos at orfod aros yn hirach na'r targedau'n derbyn blaenoriaeth pan nad yw hynny wastad yn addas.

Nawr, bydd y byrddau iechyd yn casglu tystiolaeth ar fathau gwahanol o ganser, gyda bob un canolbwyntio ar fath gwahanol o'r clefyd yn ystod y cyfnod peilota.

Os yw'r system yn cael ei ystyried i fod yn llwyddiant, bydd yn cael ei ehangu, a bydd pob bwrdd iechyd yn casglu'r data ar gyfer pob math o ganser.

Yn ôl y llywodraeth mi fydd y targedau ar gyfer 31 a 62 diwrnod yn parhau i gael eu casglu yn y dyfodol agos.

Dywedodd llefarydd iechyd y Ceidwadwyr, Darren Millar: "Mae hwn yn enghraifft arall o Lywodraeth Cymru yn sgrapio targedau maen nhw'n methu â'u cyrraedd.

"Mae Carwyn Jones wedi gwneud un addewid ar ôl y llall y bydd amseroedd aros ar gyfer achosion brys o ganser yn cael eu cyrraedd ond nawr rydym yn gweld y llywodraeth yn rhoi'r ffidil yn y to ac yn eu sgrapio er mwyn osgoi sgrwtini ac embaras yn y dyfodol.

"Yn lle sgrapio targedau sydd heb gael eu cyrraedd ers 2008, mi ddylai Llafur Cymru fod yn gosod cynllun ar gyfer mynd i'r afael â thangyflawni a rhoi stop i'r toriadau digynsail maen nhw'n ei orfodi ar ein gwasanaeth iechyd."