91Èȱ¬

Mae'r gwrthbleidiau yn y Cynulliad a mudiadau addysg wedi bod yn ymateb i ymddiswyddiad Leighton Andrews fel Gweinidog Addysg Cymru ddydd Mawrth.

Cynigiodd Mr Andrews ei ymddiswyddiad i'r Prif Weinidog Carwyn Jones yn dilyn ffrae am benderfyniad Cyngor Rhondda Cynon Taf i gau Ysgol Pentre yn etholaeth Mr Andrews yn y Rhondda.

Er mai polisi Mr Andrews arweiniodd at y penderfyniad, fe gafodd ei weld yn ymgyrchu gyda phobl leol yn erbyn cau'r ysgol.

Gwrthododd Mr Jones a chefnogi Mr Andrews yn sesiwn holi'r prif weinidog yn y Senedd, ac yn ddiweddarach fe dderbyniodd ymddiswyddiad y gweinidog.

Wrth ymateb i'r ymddiswyddiad, dywedodd arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig Andrew RT Davies:

"Wedi methiant y prif weinidog i gefnogi safbwynt ei weinidog addysg roedd hi'n anochel y byddai'n rhaid iddo fynd.

"Mae gweithredoedd y gweinidog addysg dros Ysbyty Brenhinol Morgannwg a nawr cau ysgolion yn codi cwestiwn am ddoethineb y gweinidog addysg a hefyd doethineb y prif weinidog ei hun.

"Roedd y cyn weinidog addysg yn amlwg yn teimlo bod polisïau Llywodraeth Cymru yn mynd yn groes i fuddiannau ei etholwyr ac fe ddewisodd ddweud hyn yn ei etholaeth ond nid oedd yn teimlo y medrai ddweud hynny yn y cabinet."

Llefarydd Plaid Cymru ar addysg yw Simon Thomas AC, ac fe ddywedodd:

"Mae safbwynt y gweinidog addysg ar leoedd gwag mewn ysgolion wedi cael ei danseilio gan ei weithredoedd, ac mae hynny'n tanseilio Llywodraeth Cymru

"Dyma'r penderfyniad cywir i'w wneud pan mae cyfrifoldeb casgliadol y cabinet wedi ei wrthod, a bod rhywun yn dadlau yn erbyn eich polisïau eich hun.

"Rwy'n edrych ymlaen ar gael perthynas gweithiol adeiladol gyda'i olynydd er budd addysg yng Nghymru."

Roedd ymateb sefydliadau addysg yng Nghymru yn llai beirniadol. Dywedodd llefarydd ar ran Addysg Uwch Cymru:

"Mae'n ddrwg gennym glywed am y newyddion am ymddiswyddiad y gweinidog addysg a sgiliau.

"Rydym wedi cael perthynas gweithio adeiladol gyda'r gweinidog dros y blynyddoedd diweddar ar ystod eang o faterion addysg uwch, ac rydym yn edrych ymlaen at barhau'r ddeialog yma gyda'i olynydd."

Yn ôl ysgrifennydd NUT Cymru, David Evans: "Daw ymddiswyddiad y gweinidog mewn cyfnod o gynnwrf yn y sector.

"Mae perthynas dda rhwng Llywodraeth Cymru a'r proffesiwn addysg yn hanfodol wrth daclo'r heriau pwysig sy'n ein hwynebu.

"Yn naturiol byddwn yn ceisio cyfarfod â'r gweinidog newydd cyn gynted ag y bydd yn y swydd er mwyn trafod sut y gallwn weithio mewn partneriaeth er budd disgyblion Cymru."

Dywedodd cyfarwyddwr undeb NAHT Cymru, Anna Brychan: "Rwyf wedi fy syfrdanu gan y newyddion am ymddiswyddiad Leighton Andrews.

"Efallai nad oeddem ni'n cytuno ar adegau ond mae wedi gwneud cyfraniad grymus i bolisi addysg yng Nghymru a thu hwnt yn ystod ei gyfnod yn y swydd.

"Dylid ei longyfarch am hynny. Er bod rhai o'n sgyrsiau yn heriol, does dim amheuaeth o'i ymrwymiad personol i'r agenda safonau yng Nghymru.

"Mae'r portffolio addysg yn bwysig dros ben i ddyfodol ein pobl ifanc: gobeithio y gallwn symud yn gyflym i sicrhau nad ydym yn colli momentwm."

Ar wefan Twitter, dywedodd cyn ysgrifennydd Cymru Peter Hain bod ymddiswyddiad Leighton Andrews yn "drychinebus i Lafur Cymru- gweinidog addysg galluog oedd yn gwrthod derbyn safonau isel".

Mae Chris Bryant yn cynrychioli etholaeth y Rhondda yn San Steffan, a dywedodd yntau:

"Rwy'n falch o Leighton Andrews. Rwy'n credu y bydd pawb yn cytuno ei fod wedi bod yn weinidog addysg gwych.

"Nid yn unig hynny, ond mae e wedi ymadael â'i swydd fel gweinidog er mwyn brwydro dros bobl y Rhondda; dros Ysgol Gynradd Pentre ond hefyd i gadw gwasanaethau hanfodol yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg.

"Rwy'n credu y bydd cri o gymeradwyaeth yn y cymoedd heno i Leighton Andrews."