91Èȱ¬

Fe fyddai'n "hollol annerbyniol" i gymorthdaliadau economaidd yr Undeb Ewropeaidd gael eu disodli gan system newydd o San Steffan, medd prif weinidog Cymru.

Dywedodd Carwyn Jones y byddai system gyllido ranbarthol fyddai'n caniatáu "swyddogion anetholedig yn Whitehall" i wneud penderfyniadau o ran buddsoddiad yn "bradychu datganoli".

Mae'r llywodraeth Geidwadol yn San Steffan wedi dechrau gweithio ar 'Gronfa Ffyniant Cyffredinol' a fyddai'n cymryd lle system yr UE o dalu arian i'r ardaloedd tlotaf.

Dywedodd ffynonellau o San Steffan y byddai'n well pe bai Llywodraeth Cymru yn cyd-weithio'n adeiladol ar raglen newydd.

Cyhoeddi adroddiad

Fel un o rannau tlotaf yr Undeb Ewropeaidd, bydd Cymru wedi derbyn mwy na £5bn o gronfeydd strwythurol yr UE erbyn 2020.

'Nôl yn 2000, fe alwodd prif weinidog Cymru ar y pryd, Rhodri Morgan, yr arian yn "gyfle unwaith mewn cenhedlaeth".

Ond mae rhanbarth 'Gorllewin Cymru a'r Cymoedd' yn dal i dderbyn y lefel uchaf o gymorth oherwydd bod cynhyrchiant - wedi'i gyfrifo fel Gwerth Ychwanegol Crynswth - yn parhau i fod yn is na 75% o gyfartaledd yr UE.

Gyda'r cymorth ariannol yma'n dod i ben ar ôl i'r DU adael yr UE, mae Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi adroddiad ddydd Iau sy'n amlinellu ei huchelgeisiau ar gyfer cynllun newydd.

Mae'r ddogfen 'Buddsoddiad Rhanbarthol yng Nghymru ar ôl Brexit' yn galw ar Lywodraeth y DU i sicrhau bod addewidion ymgyrchwyr dros adael yr UE na fydd Cymru ar ei cholled yn dilyn Brexit yn cael eu gweithredu.

Mae gweinidogion yng Nghaerdydd yn galw ar y Trysorlys i sicrhau y bydd "o leiaf" yr oddeutu £370m y flwyddyn y mae Cymru'n ei dderbyn o gronfeydd strwythurol yr UE yn cael ei ychwanegu i gyllideb Llywodraeth Cymru".

Ond mae'r ddogfen yn dweud nad bwriad Llywodraeth Cymru yw "disodli rhaglenni presennol yr Undeb Ewropeaidd trwy ddulliau eraill".

Mae'r papur yn nodi y gallai'r gallu i greu system newydd, heb gyfyngiadau rheolau presennol yr UE, fod o "fudd posibl" ar ôl Brexit.

Ar hyn o bryd mae swyddogion yn San Steffan yn gweithio ar fanylion 'Cronfa Ffyniant Cyffredinol' - ymrwymiad maniffesto y Ceidwadwyr ar gyfer etholiad cyffredinol Mehefin 2017.

Adrannau Llywodraeth Cymru sy'n gweinyddu'r cronfeydd strwythurol yn bresennol.

Mae'r ddogfen yn dweud: "Rydym yn gwrthod yn llwyr unrhyw syniad o ganoli polisïau datblygu economaidd rhanbarthol y DU, gan gynnwys creu 'Cronfa Ffyniant Cyffredinol' ar gyfer y DU sy'n cael ei reoli gan Whitehall.

"Fe fyddai'n anghyfrifol i Lywodraeth y DU geisio osgoi'r partneriaethau a'r strwythurau a sefydlwyd gennym dros 20 mlynedd ac y byddai unrhyw ymdrech i wneud hynny yn arwain at ymyrraeth, anghysylltiad ac aneffeithlonrwydd.

"Ni fydd Llywodraeth Cymru yn cytuno i weinyddu arian os yw'r penderfyniadau tyngedfennol yn cael eu gwneud yn Whitehall," meddai'r ddogfen.

Mae'r papur hefyd yn galw am greu Cyngor o Weinidogion Economaidd o bob un o bedair gwlad y DU i sicrhau bod polisïau'n cael eu cydlynu.

Dywedodd Swyddfa Cymru Llywodraeth y DU ei fod yn rhy gynnar i ddechrau siarad am raglenni newydd o ystyried y cynnydd yn y trafodaethau Brexit.

Mynegodd ffynonellau o San Steffan rwystredigaeth hefyd na fu ymgynghori gyda nhw ynghylch dogfen Llywodraeth Cymru, er gwaethaf galwadau gan weinidogion yng Nghaerdydd i gymryd rhan yn sgyrsiau Brexit.

Dywedodd arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig y byddai'n well petai swyddogion yn San Steffan yn rhedeg y rhaglenni newydd.

Yn ôl Andrew RT Davies AC: "Rwy'n meddwl beth sy'n bwysig yw bod pa bynnag gronfa sy'n cael ei ddatblygu ar ôl i ni dynnu allan o'r Undeb Ewropeaidd, bod ganddi fwy o lwyddiant na'r hyn y mae cronfeydd Ewropeaidd wedi eu cael hyd yn hyn.

"Mae'n bwysig bod y cymunedau a fydd yn elwa o'r cronfeydd strwythurol yn cael dweud ei dweud o ran sut y mae'r arian hwnnw'n cael ei wario ac, yn bwysicach, bod cymaint o arian â phosib ar gael i'r cymunedau hynny i ddatblygu'n fwy ffyniannus.

"Ac rwy'n credu, o ystyried sefydliadau'r DU, y byddai'r gronfa honno'n cael ei gweinyddu orau gan Lywodraeth y DU o ystyried bod yr arian yn dod o'r Trysorlys."

Mewn ateb i gwestiwn ynghylch a fydd yr arian y mae Cymru'n ei dderbyn o'r UE Ewropeaidd ar hyn o bryd yn cael ei chynnal, ychwanegodd Mr Davies: "Mae'n bosib, os yw'n cael ei weinyddu gan Lywodraeth y DU, y gallai Cymru gael hyd yn oed yn fwy."