91Èȱ¬

Mae darn allweddol o beiriant pelydr proton, a'r cyntaf o'i fath ym Mhrydain, wedi ei ddanfon i Gasnewydd ddydd Sadwrn.

Yn ôl y cwmni Proton Partners International (PPI) fe allai'r dechnoleg wedd newid triniaethau canser i 500 o gleifion bob blwyddyn sydd gyda thiwmor mewn llefydd anodd eu cyrraedd.

Math o radiotherapi yw'r driniaeth ond gyda llai o risg o niweidio meinwe o amgylch y canser ac achosi sgil effeithiau.

Ar hyn o bryd mae'r driniaeth ond ar gael yn y DU yng Nghilgwri ar gyfer canser llygaid prin.

Mae Llywodraeth Cymru yn dweud bydd therapi pelydr proton ar gael ar gyfer cleifion gyda mathau arbennig o ganser "o fewn y flwyddyn nesaf."

Achos Ashya King

Mae'r therapi yn adnabyddus wedi achos Ashya King, bachgen pump oed oedd gyda thiwmor ar yr ymennydd.

Fe aeth ei rhieni ag ef i Weriniaeth Tsiec er mwyn cael y driniaeth.

Mae tua 140 o gleifion y flwyddyn yn mynd dramor i gael pelydr proton, fel arfer i'r Unol Daleithiau a'r Swistir.

Mae'r claf yn gorfod treulio hyd at chwe wythnos dramor ac mae'r driniaeth yn costio tua £114,000 ymhob achos.

Fe allai'r clinig yng Nghasnewydd haneru'r gost, meddai arbenigwyr, a hefyd olygu bod cleifion yn gallu aros yn agos i'w teuluoedd wrth dderbyn y driniaeth.

Dywedodd Prif Weithredwr PPI, Mike Moran: "Mae'n arwyddocaol bod therapi pelydr proton yn mynd i fod ar gael i bobl Cymru.

"Ein gweledigaeth yw creu dyfodol gwell i gleifion canser ac fe fydd therapi pelydr proton yn rhan hanfodol o wneud y weledigaeth honno yn realiti."

'Dim angen teithio'

Cafodd Canolfan Ganser Rutherford yng Nghasnewydd ei hagor ym mis Chwefror ac mae wedi derbyn £10m o arian gan Lywodraeth Cymru.

Dywedodd llefarydd y llywodraeth: "Ar hyn o bryd mae cleifion sydd angen y math yma o radiotherapi yn cael eu hafon dramor i gael triniaeth.

"O fewn y flwyddyn nesaf dylai triniaeth o'r math yma fod ar gael i gleifion GIG Cymru yn lleol, ar gyfer rhai mathau o ganser, a fydd dim angen iddyn nhw deithio tramor."