Achub cam gwyddonwyr
Nid yw'n amser cyfforddus i wyddonwyr! Mae'n ymddangos bod pawb wrthi'n ddygn yn chwilio am wendidau - boed yn y brechiad triphlyg neu mewn tystiolaeth am newid yn yr hinsawdd.
Yn wir, cred rhai bod gwyddonwyr yn meddwl eu bod yn anffaeledig, yn gwybod y cyfan a byth yn gwneud camgymeriadau!
Er treulio dros 30 mlynedd yn y byd gwyddonol 'rwyf eto i gyfarfod a'r fath wyddonydd!
Darganfod a chwilio
Amcan gwyddoniaeth yw darganfod a chwilio allan. O ddarganfod rhywbeth heddiw, yfory bydd fy nghyfoedion yn mynd ati i'w wirio neu ei wrthbrofi. Dyna hanfod gwyddoniaeth.
Nid rhywbeth statig, llonydd yw, ond rhywbeth byw a deinamig sy'n derbyn bod yna gamgymeriadau a chamddealltwriaeth, ac, yn anffodus, heb unrhyw fwriad, bod yna weithiau gam wybodaeth yn ymddangos.
Anaml y clywir gwyddonydd yn dweud ei fod yn hollol bendant - s么n am debygrwydd ffenomenon a wna.
Un frawddeg!
Yn ystod yr wythnosau diwethaf clywsom am ddata camarweiniol yn deillio o'r Ganolfan Ymchwil Newid Hinsawdd. Ddoe, ar Dweud eich Dweud soniwyd am wendid yn y darogan am rewlifau mynyddoedd yr Himalayas.
Un frawddeg gamarweiniol mewn adroddiad dros 3, 000 o dudalennau o hyd!
Ychydig cyn y Nadolig bum mewn cynhadledd ar newid hinsawdd. Dangosodd un o'r cynadleddwyr, g诺r o Kirabati yn y M么r Tawel, lun o'i wyres yn pwyntio allan i'r m么r. Pwyntio oedd at yr ynys lle ganwyd ei thad-cu hanner can mlynedd yn 么l; man sydd bellach dros droedfedd o dan donnau'r m么r.
Dynol ydyn nhw!
Ydy, mae gwyddonwyr yn gwneud camgymeriadau - dynol ydynt!. 'Rwy'n derbyn nad yw pob gwyddonydd yn dilyn y broses wyddonol o weithredu bob amser.
Mae gwyddonwyr hefyd yn newid eu damcaniaethau. Yng nghyd-destun newid hinsawdd mor hawdd defnyddio'r fath gamgymeriadau a cham ddehongliad fel rheswm ac esgus i beidio gwneud dim!
Mor hawdd dilorni gwaith ymchwil miloedd o wyddonwyr i sicrhau esmwythfyd.
I Baranite Karita a'i wyres o Kiribati mae newid hinsawdd yn real iawn - rhoi halen ar y briw yw tynnu sylw o'r gwirionedd sylfaenol a phellgyrhaeddol hwnnw.
