 |
|
Dwy
nofel i ddysgwyr
Dydd Iau, Ionawr 10, 2002
|
• Clymau Ddoe a Blodwen Jones a’r Aderyn Prin.
Adolygiad gan Catrin Jones
Cyfres i ddysgwyr yw Nofelau Nawr sy’n addas i rai sydd wedi bod
yn dysgu Cymraeg ers blwyddyn neu ddwy.
Clymau Ddoe a Blodwen Jones a’r Aderyn Prin yw’r ddwy
nofel ddiweddaraf yn y gyfres.
Yr oeddwn yn amheus iawn ar y dechrau a fyddwn i’n mwynhau nofelau
oedd wedi eu hysgrifennu’n benodol ar gyfer dysgwyr.
Roeddwn i’n poeni y byddai’r arddull yn rhy syml, y stori’n rhy arwynebol
ac - yn fwy na dim - yr eirfa a’r nodiadau ar gyfer y darllenwyr yn
mynd ar fy nerfau.
A doedd darllen clawr cefn Blodwen Jones a’r Aderyn Prin yn
lleddfu dim ar fy amheuon gan fod yno gyfieithiadau Saesneg yn britho’r
testun ac yn amharu ar rediad y cyflwyniad.
Roeddwn i’n ofni, felly, mai tasg digon diflas oedd o’m blaen.
Ond dwi’n falch o ddweud imi gael fy mhlesio’n fawr gyda’r nofelau
hyn ac yn sicr fe fwynheais eu darllen. Roedd yr arddull yn llyfn
a’r straeon yn afaelgar.
Mae’r ddwy nofel yn wahanol iawn ac mae’n beth braf gweld bod Nofelau
Nawr yn cynnig arlwy amrywiol iawn i ddysgwyr Cymraeg.
Lladd mewn damwain car
Nofel ddwys yw Clymau Ddoe gan Alys Jones - r hanes Llinos,
merch dwy ar bymtheg oed sydd yn byw yng Nghaernarfon.
Mae wedi ei magu gan ei thaid a’i nain ers marwolaeth ei rhieni mewn
damwain car pan oedd yn fabi. Ond mae bywyd Llinos yn newid dros nos
wrth iddi ddarganfod cyfrinach fawr am ei gorffennol.
Dechreua’r cyfan pan aiff Llinos i’r Llew Du un nos Wener a chyfarfod
Steff, bachgen golygus y mae’n gwirioni’n lân ag ef.
Agor hen greithiau
Mae Steff yn taeru ei fod wedi gweld merch yn edrych yn union fel
Llinos yng Nghaerdydd lle y mae ef yn y coleg. Aiff Llinos gydag ef
i Gaerdydd y dydd Sul canlynol i weld trosti ei hun. A dyma ddechrau
cloddio’r gorffennol ac agor hen greithiau.
Er mai nofel fer, llai na chan tudalen, yw hon mae digon yn digwydd
a chynhelir diddordeb y darllenydd o’r bennod gyntaf a does dim gwastraffu
geiriau.
Mewn un penwythnos caiff bywyd Llinos ei droi wyneb i waered.
Efallai nad yw hyn i gyd yn gwbl gredadwy. A fyddai merch ifanc fel
Llinos yn ddigon byrbwyll i fynd i Gaerdydd gyda bachgen nad yw prin
yn ei adnabod dim ond am ei fod ef yn honni iddo weld merch yr un
ffunud a hi mewn tafarn yn y ddinas?
Dwi’n ei chael hi’n anodd iawn credu hynny. Ond o ystyried mai nofel
i ddysgwyr oedd hon i fod ac felly nofel syml a hawdd ei deall, doedd
gan Alys Jones fawr o ddewis mewn gwirionedd.
Doedd dim lle i ysgrifennu stori faith yn llawn disgrifiadau anodd
i’w dilyn.
Os am stori gyffrous felly rhaid oedd plymio i’r dwfn yn syth heb
wastraffu geiriau yn egluro’r cefndir neu’n gosod y nofel yn ei chyd-destun.
Yn sicr mae hon yn nofel gyffrous ac o’r eiliad yr aiff Llinos i Gaerdydd
mae popeth yn digwydd yn gyflym. Rhaid canmol Alys Jones am gynllun
manwl y nofel a’i saernïaeth dynn.
Lliwgar a doniol
Mae Blodwen Jones a’r Aderyn Prin ar y llaw arall yn nofel
go wahanol.
Dyma nofel ddoniol ar ffurf dyddiadur, dilyniant i’r nofel Bywyd
Blodwen Jones. Yn wir mae’n atgoffa rhywun o ddyddiadur Bridget
Jones.
Mae Blodwen ym mhen ei thrafferthion a’i bywyd yn lliwgar iawn oherwydd
hyn. Merch ddi-briod ydyw a chawn hanes ei bywyd carwriaethol sydd
ymhell o fod yn berffaith.
Dysgu Cymraeg y mae Blodwen hithau ac mae hyn yn gymorth i wneud arddull
y nofel yn ddealladwy i ddysgwyr.
Yn hytrach na defnyddio geiriau Cymraeg a fyddai’n anodd i ddysgwyr
mae Bethan Gwanas yn ysgrifennu yn union fel y byddai Blodwen ei hun
yn meddwl: "Ro’n i wedi gyrru ffilm i gael ei – beth yw develop?-
ble mae’r geiriadur Aha – datblygu".
Digon yn digwydd
Dyddiadur deufis a geir yma ond yn y cyfnod byr hwn mae digon yn digwydd
ym mywyd Blodwen. Ar ddechrau’r nofel cawn wybod fod perthynas Blodwen
â Hywel wedi dod i ben wedi iddi ei weld yng nghwmni merch arall mewn
tafarn un noson.
Wedi hyn mae Blodwen yn gwneud ei gorau i’w anghofio a byw ei bywyd
hebddo.
Ond nid yw bywyd yn hawdd i Blodwen druan. Mae wedi diflasu’n llwyr
ar ei gwaith yn llyfrgell y dref, mae’n poeni am ei phwysau a dydi
mynd ar ddeiet ddim yn gweithio.
Ond yn fwy na dim mae anifeiliaid Blodwen yn creu tipyn o helyntion
iddi – HRH y gath yn cario chwain i’r ty a Blodeuwedd y fuwch yn bwyta
blodau’r gerddi cyfagos gan wneud ei pherchennog yn amhoblogaidd iawn.
Pethau ddim yn hawdd
Ar ben hyn i gyd mae Blodwen yn ymdrechu’n galed i ddysgu Cymraeg.
Ond dydi pethau ddim yn hawdd yn y dosbarthiadau nos chwaith yn enwedig
gan fod Jean, dysgwraig arall, yn mynnu ei bychanu bob cyfle.
Ond mae taith i Ynys Enlli yn gweddnewid bywyd Blodwen wrth iddi hi
syrthio mewn cariad â Siôn Prys. Ond ai Siôn Prys yw’r dyn perffaith
ac a fydd llwybr cariad yn llyfn i Blodwen y tro hwn? Wna i ddim datgelu
mwy ond yn sicr dyma lyfr i’w fwynhau.
Mae’n rhaid i mi ddweud felly i mi fwynhau’r ddwy nofel. Doeddwn i
ddim yn teimlo mod i’n darllen llyfrau oedd wedi eu llunio ar gyfer
dysgwyr yn unig.
Mae Clymau Ddoe wedi ei ysgrifennu mewn iaith safonol ond er
hyn ni ddefnyddir brawddegau rhy hir a chymhleth.
Roedd Blodwen Jones a’r Aderyn Prin ar y llaw arall wedi ei
hysgrifennu mewn iaith mwy anffurfiol a llafar ac er y defnyddir nifer
o eiriau, idiomau a brawddegau Saesneg fel "impressed", "actually"
a "can’t be bothered" roedd hynny’n iawn yn y cyd-destun hwn
gan mai dysgwraig yw Blodwen.
Wedi’r cyfan fyddai’r nofel ddim yn gredadwy pe bai Blodwen yn siarad
Cymraeg perffaith.
Ychydig o ddryswch
Er hyn efallai y bydd yr arddull lafar yn peri ychydig o ddryswch
i rai dysgwyr nad ydyn nhw’n gwbl gyfarwydd â darllen Cymraeg llafar.
Defnyddir ffurfiau fel "°ù´Ç‵µ" yn hytrach na "roeddwn"
a »å´Ç‵µ yn lle "nid oeddwn".
Nid oes unrhyw eglurhad yn y llyfr mai berfau wedi eu cywasgu yw y
rhain ac efallai y byddai dysgwyr llai profiadol wedi cael trafferth
deall.
Er hyn mae’r ddwy nofel yn gwneud ymdrech dda i ddarparu ar gyfer
dysgwyr. Yn ogystal â’r cyfieithiadau o eiriau Cymraeg anodd ar waelod
pob tudalen, mae nodiadau yng nghefn y nofelau sy’n egluro rhai amrywiaethau
yn y defnydd o ferfau yn iaith y de a’r gogledd.
Fe fuaswn i’n argymell rhywun i ddarllen y nofelau hyn boed yn ddysgwr/wraig
neu’n rhugl yn y Gymraeg.
Dydyn nhw ddim yn nofelau swmpus y medrwch chi ymgolli ynddyn nhw
gan nad oes yma ddisgrifiadau manwl na phlot cymhleth ond maen nhw’n
nofelau ysgafn y gellir eu darllen ar un eisteddiad - delfrydol i’w
darllen ar draeth neu ar siwrnai nad yw’n rhy faith.
Oes gennych chi farn am y llyfau hyn neu lyfrau eraill?
Ebostiwch
|
|
|
Gair
am air
Siart
Cymru
Llyfrau
ar y We
Nôl
i'r archif
