 |
|
Cynaeafu
idiomau
Geiriadur buddiol gan ddysgwr i ddysgwyr
Dydd Iau, Mai 24, 2001
|
• Geiriadur Idiomau - A Dictionary of Welsh and English
Idiomatic Phrases. Alun Rhys Cownie a Wyn G. Roberts. Gwasg Prifysgol
Cymru.
Sylwadau Glyn Evans.
Er ei fod yn ymddangos yn gryn gaffaeliad siomedig, ar adegau, yw
y Geiriadur Idiomau o safbwynt y rhai sy’n rhugl yn y Gymraeg.
Ond nid oes amheuaeth y bydd o gryn werth i ddysgwyr o bob gradd.
Mae’n cynnwys 12,000 o ymadroddion idiomatig Cymraeg a Saesneg gyda’r
geiriau ‘idiomatic phrase’ yn golygu ymadrodd "y mae angen
rhywbeth mwy na chyfieithu’r geiriau unigol er mwyn ei drosi’n effeithiol
a chywir i iaith arall."
Yn ddarlithydd prifysgol cyn iddo ymddeol y mae un o’r awduron, Alun
Rhys Cownie o Gaerdydd, yn ddysgwr ac yn awr yn byw ym Mhwllheli lle
dysgodd Gymraeg.
Bu’r awdur arall, Wyn G. Roberts, sydd hefyd yn byw ym Mhwllheli,
yn brifathro ysgol gynradd cyn ymddeol.
Gan y byddwn i yn debycach o ddefnyddio’r ochr Saesneg-Cymraeg o’r
Geiriadur trwy edrych ar honno y profais i o
Ymhen dim yr oedd gennyf dair colofn o wahanol fathau o ymateb:
Un golofn yn cynnwys ymadroddion yr oeddwn yn gwbl hapus a’r ffordd
y cawsant eu trin; colofn arall o driniaeth dderbyniol ond y gellid
fod wedi ychwanegu ati a thrydedd colofn gydag ymadroddion yr oeddwn
yn anghydweld a’r driniaeth ohonynt.
Er enghraifft am at her discretion ystyriwn fod fel mae
hi’n gweld orau yn gwbl dderbyniol ac yr oeddwn wrth fy modd i’r
geiriadurwyr ddod o hyd i top y tebot am best of the bunch
a bwrw heli i’r môr ac iro blonegen am carry coals
to Newcastle.
Y mae berwi hefyd yn gweithio’n dda fel trosiad o to crawl
with ( fel ag yn berwi o chwain) ac nid oes eisiau gwell
na does dim llawer o Gymraeg rhyngddyn nhw am they’ve fallen
out.
Mae taclau gwraig weddw yn benigamp am worn out tools
fel ag y mae chwys plismon am rywbeth prin iawn er y gellid
fod wedi ychwanegu mor brin â chachu ceffyl pren ato.
Am all along the line cynigir drwy’r amser ac ar
hyd y beit ond nid rownd y bedlan(m) am rhyw reswm.
Taw pia hi sy’n cael ei gynnig am best not to mention it
er y gellid fod wedi ychwanegu calla dawo.
Am she has a cold coming on y mae hel annwyd yn fwy
cyfarwydd na magu annwyd i rai ohonom.
Am to be down in the dumps yr awgrym yw bod yn y felan
er bod dan y felan neu mae’r felan arno yn fwy cyfarwydd
- a sut y gallwyd hepgor bod a’i ben yn ei blu fel trosiad
i hyn ac i down in the mouth wn i ddim.
Am to swear like a trooper cawn, yn gwbl gymeradwy, rhegi
fel cath, paun, melin, tincer a cwrcyn ond nid rhegi fel
llongwr na nafi.
Am to be angry with her dydi bod yn flin efo hi ddim
yn cael ei gynnig a dydi digio wrth rywun ddim yr un peth o gwbwl.
Gellid fod wedi ychwanegu cymryd pum munud/mi gawn ni bum munud
at y trosiadau eraill gyferbyn a take a breather hefyd. Mae’r
hen bum munud yn sefydliad ynddo’i hun!
Ac at mynd a’ch croen ac eich blingo gyferbyn â to
take everything you’ve got gellid ychwanegu y trawiadol - mynd
a’r llefrith/llaeth o’ch te.
Weithiau mae camgymeriad yn digwydd. Er enghraifft dydi she is
all talk ddim yr un peth hen geg ydi hi neu mae hi’n
geg i gyd fel yr awgrymir yma.
Yn sicr dydi tynnu’n groes a be at cross purposes ddim
yr un peth.
Yr un modd nid yr un peth yw tafod dew a to speak with a
lisp.
Melltith y rhan fwyaf o eiriaduron yw y gellir wrth fynd trwyddyn
nhw weld bylchau ac weithiau gall hynny ein dallu i’w rhinweddau.
Fyddwn i ddim am i hynny ddigwydd gyda’r Geiriadur Idiomau gan y bydd
yn gaffaeliad arbennig i ddysgwyr a fydd yn ei ddefnyddio yn llusern
i’w goleuo am ddywediadau dieithr.
Gweler hefyd
•
|
|
|
Gair
am air
Siart
Cymru
Llyfrau
ar y We
Nôl
i'r archif
