91Èȱ¬

Fel y cyntaf o'r "ambell flog" yna yr oedd rhywun wrth ei fodd clywed nad rhyw belcian adweithiol yw rhywun yn hyn o beth.

Yn wir, mae Vaughan, yn ei dweud hi'n go arw am y modd yr hwyluswyd y ffordd i un o'r ddau ymgeisydd a enwebwyd, Mererid Hopwood, dynnu'n ôl o'r râs er mwyn rhoi llwyr ryddid i'r rhedwr arall, T James Jones, ennill.

Hynny er iddi gael ei henwedbu gan saith o Orseddogion a oedd am ei gweld yn sefyll. Ofynnodd rywun iddyn nhw am eu barn?

Ond yn ôl at Vaughan: "Efallai na fydd Bwrdd yr Orsedd yn hoffi clywed hyn, ond ar lawr gwlad mae 'na anniddigrwydd cynyddol ymhlith deiliaid y cobanau. Mae na beth wmbredd o ferched sydd wedi cael eu siomi'n aruthrol yn Mererid am ei bod hi wedi tynnu'n ôl," meddai.

"Mae eraill o'r Gorseddogion yn defnyddio geiriau anllenyddol iawn megis 'stitch up' i ddisgrifio'r modd rywsut, rywfodd y cafodd hawl yr aelodaeth i blediais ei hatal. Eto. Nid drwy ddichell efallai,. Ond drwy gyfrwystra yn sicr."

Ac mae o'n galw ar y cofiadur newydd - yn dilyn ymddeoliad John Gwilym Jones a ildiodd ei swydd pan ddaeth yn amlwg mai ei frawd fyddai'r Archdderwydd nesaf - wneud "adfer democratiaeth" yn flaenoriaeth iddo'i hun.

"Wedi'r cyfan, onid yn haul llygad goleuni y dylai'r Orsedd o bawb fod yn gweithredu?" yw ei gwestiwn.

Bydded hynny; achos trwy weithredu fel y gwnaeth yr hyn y mae Bwrdd yr Orsedd wedi ei wneud yw rhoi blas chwerw i'r anrhydedd cwbl haeddiannol a ddaeth i ran T James Jones.

Trueni.